Бу сирэй Чувашия куодун көр

{{Данные о субъекте Российской Федерации
|OfNm1 = Чувашия Өрөспүүбүлүкэтэ
|FSFlag = [[Билэ:Flag of Chuvashia.svg|150px|Чувашия Өрөспүүбүлүкэтин былааҕа]]
|FSCoA = [[Билэ:Coat of Arms of Chuvashia.svg|100px|Чувашия Өрөспүүбүлүкэтин дьаралыга]]
|FlagLnk = Чувашия Өрөспүүбүлүкэтин былааҕа
|CoALnk = Чувашия Өрөспүүбүлүкэтин дьаралыга
|FSMap = [[Билэ:Map of Russia - Chuvash Republic (2008-03).svg|300px]]
|FSCtrWhat = Киин куората
|FSCtrNm = [[Чебоксаар]]
|AreaRnk = 74-с
|TotArea =18 343
|WaterPrcnt = 1,5
|PopRnk = 41-с
|PopQty = 1 251 619 киhи<ref>http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls</ref>
|PopCtDate = 2010
|PopDens = 69,7
|PolStatLnk = Арассыыйа кыраайдара
|PolStatNm = кыраай
|FedDistrNm= [[Волгатааҕы федеральнай уокурук|Волгатааҕы]]
|EcRegNm= [[Волга-Вятка экономика оройуона|Волга-Вятка]]|
|CadNo = 21
|LangLangs = 
|OfLangs = [[Чуваш тыла]], [[Нуучча тыла]]
|HeadTtl = Президент
|HeadNm =[[Олег Николаев]]|
|ViceTtl = 
|ViceNm =
|LegislTtl=Председатель Государственного Совета
|LegislNm=[[Олег Попов]]|
|FSAnthem=[[Чуваш Өрөспүүбүлүкэтин Гиимнэ]]
|Domain=
|MSKS = +1
}}
[[Билэ:Chuvashia map.png|мини|Чувашия каартата]]
'''Чувашия Өрөспүүбүлүкэтэ''' диэн [[Арассыыйа өрөспүүбүлүкэлэрэ|Арассыыйа Федерациятын]] субъега, Волгатааҕы федеральнай уокурукка киирэр. Судаарыстыбаннай тыллара - [[Нуучча тыла|нуучча]] уонна [[Чуваш тыла|чуваш]] тыллара. Киин куората - [[Чебоксаар]].

== Географията ==

Чуваш Өрөспүүбүлүкэтэ Илин-Европа намталын илин өттүгэр, үксэ [[Волга]] уҥа кытылыгар, Сура уонна Свияга салааларын ыккардыгар сытар. Территорията — 18,3 тыһ. кв. км.

Арҕаа [[Нижнэй Новгород уобалаһа|Нижнэй Новгород уобалаһын]], хоту [[Марий Эл Өрөспүүбүлүкэтэ|Марий Эл Өрөспүүбүлүкэтин]], илин [[Татарстаан|Татарстаанныын]] уонна [[Мордовия|Мордовиялыын]], соҕуруу [[Ульяновскай уобалас|Ульяновскай уобаластыын]] быысаһар.

=== Килиимэтэ ===

Чувашия сымнаһыар континент килиимэттээх, ойуурдаах куйаар уонна ойуур айылҕа зоналарыгар киирэр. Орто элбэх сыллааҕы салгынын температуурата тохсунньуга -13°С буолар; от ыйыгар +19°С. Сөҥүү сыллааҕы орто таһыма — 530—570 мм.

== Устуоруйата ==
1925 — Чуваш автономиялаах уобалаһа өрөспүүбүлүкэ статуһун ылбыт - Чуваш АССР үөскээбит. Чувашияны өрөспүүбүлүкэ гыналларыгар хас да барылы сыымайдаабыттара биллэр. Ол курдук ол саҕана Симбирскай билигин Ульяновскай куоракка кииннээн саҥа өрөспүүбүлүкэ оҥорор былаан баара. Ол эрээри, чувааштар бэйэлэрин этиилэрин улахаҥҥа уурбатахтара, чувааштар түөлбэлээн олорор кыра сирдэрин Казаан күбүөрүнэтиттэн эбэн биэрбиттэрэ эрээри, сорох сирдэрин төттөрүтүн атын күбүөрүнэлэргэ быһан биэрбиттэрэ, оттон Симбирскэй тула сир билигин Ульяновскай уобалас буолан сытар.

==Нэһилиэнньэтэ==
Госкомстат ааҕыытынан кыраайга1 243 431 киһи олорор (2013). Дьон чиҥэтэ 67.79  киһи/км<sup>2</sup>.  Онтон куорат олохтоохторун бырыһыана — 59.81% (2013).

===Национальнай састааба===
[[2002]] сыллаах биэрэпис түмүгүнэн республика территориятыгар 106 национальность баар эбит, онтон чуваштар үс гыммыт иккитин, онтон нууччалар чиэппэртэн элбэх элбэх эбит:

{| class="standard"
!Национальность||[[1926 год]], <br /> тыһ киһи. ([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_26.php?reg=458 *])||[[1939]], <br /> тыһ киһи.. ([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_39.php?reg=76 *])||[[1959]], <br /> ттыһ киһи. ([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_59.php?reg=89 *])||[[1970]] сыл, тыһ киһи., <br /> тыс. чел. ([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_70.php?reg=29 *])||[[1979]] сыл, <br /> тыһ киһи.([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_79.php?reg=29 *])||[[1989]], <br /> тыһ. киһи ([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_89.php?reg=29 *])||[[2002]] сыл, <br /> тыһ киһи. ([http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 *] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111010063451/http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 |date=2011-10-10 }})||2010 <br />тыһ киһи.<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года]</ref>
|-
|[[чуваштар]]
| align ="right" | 667,7 (74,7 %)
| align ="right" | 777,2 (72,2 %)
| align ="right" | 770,4 (73,0 %)
| align ="right" | 856,2 (70,0 %)
| align ="right" | 887,7 (68,4 %)
| align ="right" | 906,9 (67,8 %)
| align ="right" | 889,3 (67,7 %)
| align ="right" | 814,8 (67,7 %)
|-
|[[нууччалар]]
| align ="right" | 178,9 (20,0 %)
| align ="right" | 241,4 (22,4 %)
| align ="right" | 263,7 (24,0 %)
| align ="right" | 299,2 (24,5 %)
| align ="right" | 338,2 (26,0 %)
| align ="right" | 357,1 (26,7 %)
| align ="right" | 348,5 (26,5 %)
| align ="right" | 323,3 (26,9 %)
|-
|[[татаардар]]
| align ="right" | 22,6 (2,5 %)
| align ="right" | 29,0 (2,7 %)
| align ="right" | 31,4 (2,9 %)
| align ="right" | 36,2 (3,0 %)
| align ="right" | 37,6 (2,9 %)
| align ="right" | 35,7 (2,7 %)
| align ="right" | 36,4 (2,8 %)
| align ="right" | 34,2 (2,8 %)
|-
|[[мордвалар]]
| align ="right" | 24,0 (2,7 %)
| align ="right" | 22,5 (2,1 %)
| align ="right" | 23,9 (2,2 %)
| align ="right" | 21,0 (1,7 %)
| align ="right" | 20,3 (1,6 %)
| align ="right" | 18,7 (1,4 %)
| align ="right" | 16,0 (1,2 %)
| align ="right" | 13,0 (1,1 %)
|}


2002 сыллаах биэрэпис түмүгүнэн атын национальностары эптэххэ маннык буолар эбит <ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_02.php?reg=48 Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения по регионам России]</ref>:

{|class="wikitable" style="text-align:center;"
|-
!Национальность
!Ахсаана
!Барыһыана
|-
![[Чувааштар]]
|889 268
|67,69 %
|-
![[Нууччалар]]
|348 543
|26,53 %
|-
![[Татаардар]]
|36 401
|2,77 %
|-
![[Мордвалар]]
|16 383
|1,25 %
|-
![[Украинецтар]]
|6 422
|0,49 %
|-
![[Марийдар]]
|3 600
|0,27 %
|-
![[Белорустар]]
|1 881
|0,14 %
|-
![[Эрмээннэр]]
|1 261
|0,14 %
|-
![[Азербайдьаннар]]
|857
|0,07 %
|-
![[Цыганнар]]
|751
|0,06 %
|-
![[Ниэмэстэр]]
|520
|0,05 %
|-
|}


== Сигэлэр ==
<references/>








{{Interwiki|cv|Тĕп страница|чувааш|}}
{{wiktionarycat|type= чувашского языка|category=Чуваш тыла}}






{{Россия Федерациятын Субъектара}}

[[Категория:Арассыыйа]]
[[Категория:Арассыыйа Өрөспүүбүлүкэлэрэ]]
[[Категория:Чувашия]]