Бу сирэй Кулун тутар 6 куодун көр

'''Кулун тутар 6''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 65-с күнэ ([[ордук хонуктаах сыл]]га 66-c күнэ). Сыл бүтүө 300 күн баар.

== Бэлиэ күннэр ==
<!-- * {{Флагификация|СӨ}} — [[Табаһыт күнэ]] (2021, кулун тутар бастакы субуотатыгар бэлиэтэнэр)-->
* {{Флагификация|Европа}} — Европаҕа сиэрдээх дьон күнэ. Бу күн сэриилэр кэмнэригэр уонна тоталитаризм бүрүүкээн турбут кэмигэр атын дьону быыһыыр үлэнэн дьарыктаммыт дьону ахталлар
* {{Флагификация|Норфолк арыы}} — Олохтонуу күнэ (1788 сыл). Бу Австралияттан арҕаа сытар дьоҕус арыы. Австралия бэйэтин салайынар соҕотох тас сирэ, Австралия генерал-күбүрүнээтэрэ икки сылга биирдэ аныыр администратора салайар, сокуон  ылынар ассамблеялаах, Үрдүкү Сууттаах
* {{Флагификация|Гана}} — Тутулуга суох буолуу күнэ (Британияттан, 1957 сыллаахха)

== Түбэлтэлэр ==
* [[Б.э.и. 12 сыл]] — Рим импэрээтэрин Авгуһу Улуу Понтифик диэн ааттаабыттар.
* [[632]] — [[Ислаам]]ы олохтооччу [[Муhаммед|Муһаммед]] тиһэх арахсар тылын эппит (хутба, хутбатуль вада).
* [[1454]] — Отут сыллаах сэрии: Пруссия Конфедерациятын дэлэгээттэрэ Польша хоруолугар Казимир IV бирисээгэ биэрбиттэр, кини Тевтон рыцардарын утары охсуһууну салайар.
* [[1521]] — [[Фернан Магеллаан|Фернан Магеллан]] хараабыла [[Гуам]]ҥа тиксибит.
* [[1640]] (уруккуннан олунньу 25) — Стольниктар [[Головин Петр Петрович|Петр Головин]] уонна [[Глебов Матвей Богданович|Матвей Глебов]] уонна дьяк Е. Филатов [[Ходырев Парфен|Парфен Ходыревка]] Дьокуускай остуруогун атамаан [[Галкин Осип|Осип Галкиҥҥа]] биэрэр туһунан "память" (бирикээс) суруйбуттар. Бирикээскэ тэргэннэр, аманааттар, приход-ороскуот кинигэлэрэ, харчы уонна хаһаас, сулууспалаахтар испииһэктэрэ ахтыллар<ref>РГАДА. Фонд 117. Якутская приказная изба. Стб.115?</ref>.
* [[1665]] — Лондоҥҥа Хоруол билимин уопсастыбатыгар «Хоруол уопсастыбатын бөлөһүөпүйэҕэ үлэлэрэ» сурунаал бастакы нүөмэрин кытта билиһиннэрбиттэр. Бу аан дойдуга саамай кырдьаҕас билим сурунаала.
* [[1868]] — [[Менделеев Дмитрий Иванович|Дмитрий Менделеев]] [[Россия]] химия уопсастыбатыгар [[Периодик табыл|Периодтаах таабылын]] бастакы барылын көрдөрбүт.
* [[1882]] — Серб хоруоллуга сөргүтүллүбүт.
* [[1899]] — [[Bayer]] хампаанньа «Аспирин» диэн эргиэн мааркатын регистрациялаабыт.
* [[1913]]
** Ургааҕа Монголияҕа бастакы хаһыат тахсыбыт. Аата — «Новое зерцало».
** Арассыыйа импиэрийэтигэр ыраахтааҕы Романовтар дьиэлэрин 300 сыла. 
** Санкт-Петербург Казанскай собуоругар 300 сылы бэлиэтээһин кэмигэр анньыһыыга 34 киһи өлбүт.
* [[1917]] — [[Финляндия]] автономията сөргүтүллүбүтүн туһунан Манифест тахсыбыт.
* [[1922]] — [[Каландаришвили Нестор|Нестор Каландаришвили]] уонна кини штабын дьоно [[Табаҕа]] уонна [[Төхтүр_(Хаҥалас_улууһа)|Төхтүр]] икки ардыларыгар тоһуурга түбэһэн өлбүттэр. Сарсыарда 5 чааска Каландаришвили [[Төхтүр]]тэн арахпыт, онтон 9 чааска [[Дьокуускай]]га [[Табаҕа]]ттан илдьит киһи кэлэн быһылаан туһунан биллэрбит. [[Табаҕа]]ттан 8 биэрэстэлээх сиргэ өрүс тас үөһүн (протока) икки кытылыгар оҥоһуллубут тоһуурга 100 кэриҥэ киһилээх, 100-чэ сыарҕалаах эшелон түбэспит. Быыһаммыт дьон сабаҕалааһыннарынан үрүҥнэр ахсааннара 300-тэн тахса үһү.
* [[1933]] — [[Улуу депрессия]]: АХШ бэрэсидьиэнэ [[Франклин Делано Рузвельт|Франклин Д. Рузвельт]] «баан уоппускатын» биллэрэн, АХШ бааннарын барыларын сабан кэбиспит, үп хамсааһынан тохтоппут.
* [[1951]] — [[Тымныы сэрии]]: АХШ-ка Этель уонна Юлиус Розенбергтары сууттааһын саҕаламмыт.
* [[1953 сыл|1953]] — Георгий Маленков Иосиф Сталин оннугар Сэбиэскэй Сойуус Хомуньуус баартыйатын бастакы сэкиритээринэн буолбут.
* [[1957 сыл|1957]] — [[Гана]] [[Сахаара]]ттан соҕуруу сытар Африка сирдэригэр Британияттан тутулуга суох бастакы дойду буолбут.
* [[1975]] — пассажирдары таһар [[Як-42]] сөмүлүөт бастакы көтүүтэ.
* [[1990]] — [[ССРС]] дьокутааттарын сийиэһэ бас билии бары көрүҥүн билиммит (бу иннинэ дойдуга чааһынай бас билии суоҕа). Ол эрээри сири бас билии уруккутун курдук судаарыстыбаҕа хаалбыт.

== Төрөөбүттэр ==
* [[1475]] — [[Микеландьело]], [[Италия]] уруhуйдьута, скульптора, архитектора, бэйиэтэ уонна инженера.
* [[1929]] — [[Сунтаар улууһа|Сунтаар]] Хаҥалаһыгар [[Иванов Иван Герасимович|Уйбаан Нуолур]] (19.01.1999 өлб.) — бэйиэт, суруйааччы, учуутал.
* [[1931]] — Ньурба улууһугар [[Кочнев Валерий Пантелеймонович|Валерий Кочнев]] — Саха өрөспүүбүлүкэтигэр спорт уонна физкультура хамсааһынын устуоруйатын, итиэннэ саха төрүт оонньууларын чинчийбит учуонай, ХИФУ преподавателэ, педагогика билимин дуоктара, профессор.
* [[1941]] — [[Алексеев Иван Егорович|Хомус Уйбаан]] — [[Хомус Аан дойдутааҕы тэрилтэтэ|Хомус Аан дойдутааҕы тэрилтэтин]] генеральнай сэкирэтээрэ, [[РФ култууратын үтүөлээх үлэһитэ|РФ]] уонна [[CӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ]], ССРС НА СС үтүөлээх бэтэрээнэ, ХИФУ профессора, филология билимин дуоктара.
* [[1980]] — [[Балакшин Георгий Русланович|Георгий Балакшин]] — Европа, Арассыыйа [[бокса]]ҕа хас да төгүллээх чөмпүйүөнэ, XXIX Олимпийскай оонньууларга ([[Пекин]], 1980) боруонса мэтээллээх боксёр, международнай кылаастаах спорт маастара, спорт үтүөлээх маастара.

== Өлбүттэр ==
* [[1956]] — [[Дьуон Дьаҥылы]] (27.02.1914 төр.) — бэйиэт уонна тылбаасчыт, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа,
* [[1985]] — [[Красильников Дмитрий Данилович|Дмитрий Красильников]] (25.12.1920 төр.) — физик-учуонай.
* [[2001]] — [[Петр Тобуруокап|Бүөтүр Тобуруокап]] (25.10.1917 төр.), Саха народнай бэйиэтэ, ССРС суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ.


{{ыйдар}}

[[Категория:Кулун тутар 6]]