Жанна д’Арк

Жанна д’Арк (фр. Jeanne d`Arc) (1412, Домреми, Франция – ыам ыйын 30, 1431, Руан) — Франция национальнай дьоруойа, католицизмҥа сибэтиэй быһыытынан билиниллэр.

Бааһынай кыыһа кыра эрдэҕиттэн сибэтиэйдэр саҥаларын истэрин кэпсиир эбит. 16 сааһын туолуута ол куоластар Франция дофиныгар (принц) Англияны утары сэриилэһэригэр көмөлөһүөхтээххин "диэбиттэр".

Жанна эр киһи таҥаһын таҥнан баран дофины кытта көрсөр уонна кинини, кини сүбэһиттэрин уонна таҥара үлэһиттэрин бэйэтин өйүүргэ күһэйэр. Француз сэриилэрин бэйэтин тула түмэр, сүргэлэрин көтөҕөр, Орлеан осаадатын суох оҥорор (1429). Онтон французтар сэриилэрэ Реймс диэн куораты босхолууллар, ол куоракка Карл VII хоруол Жанна баарыгар коронацияланар.

Бу кэннэ французтар Парииһы осаадалаабыттара сатаммат, 1430 с. Жанна бургууннарга билиэн түбэһэр, бургууннар кинини англичааннарга биэрэллэр. Карл Жаннаҕа көмөлөһөртөн аккаастанар. Руаҥҥа илдьэннэр англичааннары кытта сойуустаах француз таҥаратын үлэһиттэрэ (духовенство) Жаннаны инквизиция суутугар биэрэллэр.

Дьахтары таҥара дьиэтин утарыыга уонна колдовствоҕа буруйдууллар (1431). Күүһэ кыайарынан көмүскэнэр, ол эрэн пыытканы тулуйбакка билинэргэ күһэллэр. Суут урааҕынан олоҕун тухары хаайыыга сытарга ууруллар. Бу кэннэ Жанна буруйун билининиититтэн аккаастанар, Таҥара санаатын этэр киһибин дэнэр. Ол иһин инквизиция хат сууттаан уматарга уураахтыыр.