Сүүс сыллаах сэрии

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс
Сэрии хаартаҕа.

Сүүс сыллаах сэрии (ааҥл. The Hundred Years' War, фр. La guerre de Cent Ans) диэн Франция уонна Англия ыккардыгар Орто сылларга буола сылдьыбыт сэриини ааттыыллар. 1337 сыллаахтан 1453 сыллаахха дылы 116 сыл устата буолан ааспыта.[1] Сэрии 1328 сыллаахха Франция Хоруола Карл IV оҕото суох сылдьан өлбүтэ. Англия Хоруола Эдвард III ийэтинэн бырааптанан саҥа Франция хоруола буолар бырааптааҕа диэн саныыра.[2]

Франция дьоно атын дойдуттан кэлбит хоруолланыахтарын баҕарбаттара, ол кэнниттэн Филип VI Хоруол буоларын туһунан иһитиннэрбитэ, тоҕо диэн ол бириэмэ сокуоннарынан дьахталлар былаастара суоҕа, уонна ийэ атын киһиэхэ былааһы биэрэрэ көҥүллэммэтэ.

Сэрии саҕана Франция быдан күүстээх этэ. Ол бириэмэҕэ Францияҕа 17 мөл. кэриҥэ киһи олороро, онтон Англияҕа 4 мөл. курдук киһи баара. Франция Шотландияны кытта холбоһон альянс олохтообуттара. Ол бириэмэҕэ Англия атын дойдулары кытта (Бельгия, Голландия, Люксембург) кытта холбоһуу олохтоно сатаабыта. Слейс аттыгар муораҕа улахан кыргыһыыга кыайбыта, ол кэнниттэн Франция Англияны саба түһэр былаанын тохтоппута. Ол кыргыһыы кэнниттэн сэриилэр Франция сиригэр ааспыттара. 1346 сыллаахха Креси куорат аттыгар кыргыһыга Англия Францияны хоппута, ол кыргыһыы сэриини түмүктээбитэ.

1348 сыллаахтан 1356 сыллаахха дылы чумаа ыарыыттан сибээстээн кыргыһыылар аччаабыттара.

Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  1. Medieval Sourcebook: Jean Froissart: On The Hundred Years War (1337-1453). fordham.edu. Тургутулунна 15 Балаҕан ыйын 2010.
  2. Hundred Years' War. theotherside.co.uk. Тургутулунна 15 Балаҕан ыйын 2010.

Библиография[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • Allmand, Christopher, The Hundred Years War: spain and France at War, c.1300-c.1450, Cambridge University Press, 1988, ISBN 0-521-31923-4
  • Braudel, Fernand, The Perspective of the World, vol III of Civilization and Capitalism 1984 (in French 1979).
  • Burne, Alfred, The Agincourt War, Wordsworth Military Library ISBN 1-84022-211-5
  • Seward, Desmond, The Hundred Years War. The English in France 1337-1453, Penguin Books, 1999, ISBN 0-14-028361-7
  • Sumption, Jonathan, The Hundred Years War I: Trial by Battle, University of Pennsylvania Press, September 1999, ISBN 0-8122-1655-5
  • Sumption, Jonathan, The Hundred Years War II: Trial by Fire, University of Pennsylvania Press, October 2001, ISBN 0-8122-1801-9
  • Dunnigan, James F., and Albert A. Nofi. Medieval Life & The Hundred Years War, online book.
  • Wagner, John A. Encyclopedia of the Hundred Years War. Westport, CT: Greenwood Publishing Group, August 2006. ISBN 0-313-32736-X
  • Bell, Adrian R. War and the Soldier in the Fourteenth Century, The Boydell Press, November 2004, ISBN 1-84383-103-1