Балаҕан ыйын 11 саба түhүүлэрэ

Балаҕан ыйын 11 саба түhүүлэрэ
Сирэ	Нью Йорк; Арлиҥтон; Шенксвилл чугаhа.
Даатата	Балаҕан ыйын 11, 2001 8:46 – 10:28 (UTC-4)
Саба түһүү көрүҥэ	Көтөр аалы күрэтии, Күргүөмнээх өлөрүү, Бэйэҕэ тиийиниилээх саба түһүү
Өлбүттэр	3,017 (ол иhигэр 24 сүппүт уонна 19 террорист)
Эчэйбиттэр	6,291 тахса
Тэрийээччи	Аль-Каида, салайааччыта Осама бин Ладен.

Балаҕан ыйын 11 саба түhүүлэрэ (атыннык Балаҕан ыйын 11 түбэлтэлэрэ эбэтэр 9/11) диэн балаҕан ыйын 11 күнүгэр 2001 c. АХШ утары Аль-Каида тэрийбит бэйэҕэ тиийиниилээх террор быhылааннарын серията. Ол сарсыарда, Аль-Каида 19 террориhа дьону тиэйэр түөрт авиалайнеры күрэтэн илдьэ барбыттар. Күрэтээччилэр авиалайнердартан иккитин Нью Йоркка баар World Trade Center игирэ баҕахтарыгар туһулаан харсыhыннарбыттар, онуоха бортка баар пассажирдар бары уонна тутууларга баар элбэх дьон өлбүттэр. Тутуулар икки чаас иhигэр сууллубуттар, чугастыы баар элбэх дьиэ эмиэ алдьаммыт. Үһүс авиалайнеры күрэтээччилэр Пентагон дьиэтигэр түһэрбиттэр. Төрдүс авиалайнер Пенсильвания штатыгар Шенксвилл куорат аттыгар баар хонууга хампы түспүт, экипаhа уонна сорох пассажирдара көтөр аалынан салайыыны террористардыын былдьаспыттарын кэннэ.

United Airlines 175 сырыыта World Trade Center соҕуруу баҕаҕыгар кэтиллиитэ.

Бу саба түһүүлэргэ бүтүннүүтэ 2,993 киhи өлбүт (олортон 19 террорист). Бу ахсааҥҥа 90 тахса араас дойду олохтоохторо бааллар.

Балаҕан ыйын 11 түбэлтэлэрин кэнниттэн АХШ аан дойдутааҕы терроризмныын сэриини саҕалаабыттар. Ол иhигэр 2001 с. Афганистанҥа уонна 2003 с. Иракка кимэн киириилэр, Талибан уонна Саддам Хусейн режимнарын суулларар бастыҥ соруктардаах. Онтон ураты, АХШга дойду ис олоҕугар улахан дьайыылаах USA PATRIOT Act диэн федеральнай сиэр ылыныллыбыт. Саба түһүүлэр кэннилэриттэн Америка сорох үп биржалара кэлэр нэдиэлэ устата сабыллан турбуттар, салгын тиэйии уонна кутталтан харыстааhын индустриялара улаханнык ночоотурбуттар.

Саба түhүүлэр хронологията

• 8:46:30 (олохтоох кэм) — American Airlines 11 сырыыта Boeing 767-200 WTC хоту баҕаҕыгар (WTC 1) кэтиллэр
• 9:02:59 — United Airlines 175 сырыыта Boeing 767-200 WTC соҕуруу баҕаҕыгар (WTC 2) кэтиллэр
• 9:37:46 — American Airlines 77 сырыыта Boeing 757-200 Пентагон дьиэтигэр кэтиллэр
• 10:03:11 — United Airlines 93 сырыыта Boeing 757-200 Пенсильвания соҕуруулуу арҕаатыгар баар Шенксвилл куорат аттыгар баар хонууга сууллар, Уашиҥтонтан 240 км хоту диэки.