Чусовской Николай Николаевич: Барыллар ыккардыларынааҕы ураты

Ис хоһооно сотторолунна Ис хоһооно эбилиннэ

Утумнаах

21:26, 2 Бэс ыйын 2010 барыл

Чусовской Николай Николаевич — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа.

1910 сыллаахха ыам ыйын 10 күнүгэр Куочай нэһилиэгэр Александровка сэлиэнньэтигэр Ньурба улууһугар төрөөбүтэ.

Аармыйаҕа 1928 с. Дьокуускай куораттааҕы военкомаатынан ыҥырыллыбыта. Биэс кылаас үөрэхтээх, икки сыл хомсомуол ыстаастаах уол Саха национальнай байыаннай оскуолатын ситиһиилээхтик бүтэрэн, оскуолаҕа инструкторынан хаалбыта. 1931 с. салгыы Омскайдааҕы байыаннай-пехотнай училищеҕа барар. Онно 4 сыл үөрэнэн баран Оһуобай Уһук Илиннээҕи аармыйа стрелковай уонна танковай чаастарыгар хамандыыр дуоһунастарыгар сулууспалыыр. Капитаан сыбаанньаланан рота хамандыырын солбуйааччытыгар дылы үүнэр.

1944 с. ыам ыйыттан Арҕаа сэриилэһэр аармыйаҕа ыытыллар. Бастаан утаа 3-с Украина фронугар суруллар, онтон 1-кы Белоруссия фронун аатырбыт 8-с гвардейскай аармыйатын 57-с стрелковай дивизиятын 127-с стрелковай полкатын стрелковай батальонун хамандыырынан кыргыһыыларга кыттар. Батальон Молдавия, Украина, Польша сирдэрин босхолооһуҥҥа хорсуннук сэриилэһэр.

Майор Чусовской хамаандалыыр батальона аатырбыт Зееловскай үрдэллэри тоҕу көтүүгэ сураҕырбыта. Хамандыыр бастакы ударнай бөлөҕү салайан өрүһү туоруур, батальон туоруурун хааччыйар. Өстөөҕү үрдэлтэн киэр охсон 1945 с. муус устар 17 күнүгэр Зеелов куоракка киирэр. Уулуссаларга кытаанах кыргыһыыларга Зеелов соҕуруу-илин өттүн өстөөхтөртөн ыраастыыр. Ыраах инники барбыт батальон өстөөх утары кимэн кииритин төттөрү охсуталыыр.

Ити хаан тохтуулаах кыргыһыыларга тус хорсун быһыытын көрдөрбүт хамандыырга Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойун аата ыам ыйын 31 күнүгэр иҥэриллибитэ.

1946 с. эпписиэр саппааска тахсар уонна дойдутугар эргиллэр. 1949 с. ССКП Саха уобаластааҕы кэмитиэтигэр үлэлиир, 1952 с. ССКП Киин Кэмитиэтин иһинээҕи Үрдүкү партийнай оскуолатын бүтэрэр. Сотору кэминэн хат аармыйаҕа ыҥырыллан Москуба куорат военкомааттарыгар сулууспалыыр. Кэлин биэнсийэҕэ тахсан Москубаҕа олорор.

1977 с. от ыйын 26 күнүгэр өлбүтэ. Уҥуоҕа Дьокуускайга көмүллүбүтэ.

Дьоруой аатын Куочай ситэтэ суох орто оскуолата (билигин Ньурба 1-кы оскуолата) уонна Ньурба куорат урукку Пролетарскай уулуссата сүгэллэр^[1].

Быһаарыылар

↑ Саха саарыннара. Хомуйан оҥордулар Л.Г.Николаев, А.Г.Николаев, Ф.Э.Данилов. — Дьокуускай: «Кудук», 1998, ISBN 5-7863-0122-2

[1] Саха саарыннара. Хомуйан оҥордулар Л.Г.Николаев, А.Г.Николаев, Ф.Э.Данилов. — Дьокуускай: «Кудук», 1998, ISBN 5-7863-0122-2

[1]

@@ 3 устуруока: / 3 устуруока: @@
 сыллаахха ыам ыйын 10 күнүгэр [[Куочай]] нэһилиэгэр [[Александровка]] сэлиэнньэтигэр [[Ньурба улууһа|Ньурба улууһугар]] төрөөбүтэ.
+Аармыйаҕа 1928 с. Дьокуускай куораттааҕы военкомаатынан ыҥырыллыбыта. Биэс кылаас үөрэхтээх, икки сыл хомсомуол ыстаастаах уол Саха национальнай байыаннай оскуолатын ситиһиилээхтик бүтэрэн, оскуолаҕа инструкторынан хаалбыта. 1931 с. салгыы Омскайдааҕы байыаннай-пехотнай училищеҕа барар. Онно 4 сыл үөрэнэн баран Оһуобай Уһук Илиннээҕи аармыйа стрелковай уонна танковай чаастарыгар хамандыыр дуоһунастарыгар сулууспалыыр. Капитаан сыбаанньаланан рота хамандыырын солбуйааччытыгар дылы үүнэр.
-Аармыйаҕа 1928 с. Дьокуускай куораттааҕы военкомаатынан ыҥырыллыбыта. <ref>Өлбөөдүйбэт үйэ аҥаара. М. Г. Старостин — Дьокуускай, Бичик, 1995</ref>.
+с. ыам ыйыттан Арҕаа сэриилэһэр аармыйаҕа ыытыллар. Бастаан утаа 3-с Украина фронугар суруллар, онтон 1-кы Белоруссия фронун аатырбыт 8-с гвардейскай аармыйатын 57-с стрелковай дивизиятын 127-с стрелковай полкатын стрелковай батальонун хамандыырынан кыргыһыыларга кыттар. Батальон [[Молдавия]], [[Украина]], [[Польша]] сирдэрин босхолооһуҥҥа хорсуннук сэриилэһэр.
+Майор Чусовской хамаандалыыр батальона аатырбыт Зееловскай үрдэллэри тоҕу көтүүгэ сураҕырбыта. Хамандыыр бастакы ударнай бөлөҕү салайан өрүһү туоруур, батальон туоруурун хааччыйар. Өстөөҕү үрдэлтэн киэр охсон [[1945]] с. [[муус устар 17]] күнүгэр Зеелов куоракка киирэр. Уулуссаларга кытаанах кыргыһыыларга Зеелов соҕуруу-илин өттүн өстөөхтөртөн ыраастыыр. Ыраах инники барбыт батальон өстөөх утары кимэн кииритин төттөрү охсуталыыр.
+Ити хаан тохтуулаах кыргыһыыларга тус хорсун быһыытын көрдөрбүт хамандыырга [[Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа|Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойун]] аата [[ыам ыйын 31]] күнүгэр иҥэриллибитэ.
+с. эпписиэр саппааска тахсар уонна дойдутугар эргиллэр. 1949 с. ССКП Саха уобаластааҕы кэмитиэтигэр үлэлиир, 1952 с. ССКП Киин Кэмитиэтин иһинээҕи Үрдүкү партийнай оскуолатын бүтэрэр. Сотору кэминэн хат аармыйаҕа ыҥырыллан Москуба куорат военкомааттарыгар сулууспалыыр. Кэлин биэнсийэҕэ тахсан Москубаҕа олорор.
+с. [[от ыйын 26]] күнүгэр өлбүтэ. Уҥуоҕа [[Дьокуускай]]га көмүллүбүтэ.
+Дьоруой аатын Куочай ситэтэ суох орто оскуолата (билигин Ньурба 1-кы оскуолата) уонна  Ньурба куорат урукку Пролетарскай уулуссата сүгэллэр<ref>Саха саарыннара. Хомуйан оҥордулар Л.Г.Николаев, А.Г.Николаев, Ф.Э.Данилов. — Дьокуускай: «Кудук», 1998, ISBN 5-7863-0122-2</ref>.
 == Быһаарыылар ==