Эляков Афанасий Филиппович

Эляков Афанасий Филиппович — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, билиэҥҥэ түбэһэн концентрационнай лааҕырга сыппыт нэһилиэккэ соҕотох саллаат.

1915 сыллаахха Таатта улууһугар Дэбдиргэ с. (Дьүлэй нэһилиэгэр?) төрөөбүт.

«Кыым» хаһыат эрэдээксийэтигэр алтынньы 10 күнүгэр 1944 с. сурук суруйбут 4 саха саллааттарыттан биирдэстэрэ. Сурукка в/ч пп 18132 мл.л-т Егоров С. (Депутат Верховного Совета), П. Д. Попов, Халанников Василий уонна Эляков Афанасий Филиппович диэн илии баттаабыттар.

Кыайыы 40 сылыгар Аҕа дойду сэриитин I ст. уордьанынан наҕараадаламмыт.

4. Армияҕа ыҥырыллыбыт күнэ – кулун тутар 28 1943 сылга 5. Сулууспалаабыт этэрээтэ – 36-ыс армия 25-ис дивиизийэ 82-ис полк 3-с батальон 9-с рота 4-с взводка 2-ис араарыы 6. Военнай сыбаанньыйата – рядовой 7. Эчэйиитэ – иккитэ эчэйии ылбыт 8. Демобилизациятын сыла – 1947 сылга. 9. ВОВ кэнниттэн ханна үлэлээбитэй – колхуоһунан үлэлээбит, совхозка тутааччынан 10. Боевой наҕараадалара – Орденнара: Аҕа дойдутун иккис истиэпэнэ, мэдээллэрэ: «За победу над Германией» «За отвагу», үбүлүөйнэй мэдээллэр. 11. Өлбүт күнэ – 09.06.1992 сыл

1915 сыллаахха Дьүлэй нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Нэһилиэккэ оскуола суох буолан Арыылаахха төрдүс кылааһы бүтэрбитэ. Бэһис кылааска үөрэнэн иһэн ийэтэ ыалдьан салгыы үөрэммэтэх.

1936 сыллаахха кэргэн ылбыт.

1939 сыллаахха 9 ыйдаах курска үөрэнэн, нэһилиэгэр үүт табаарынай ферматын сэбиэдиссэйинэн үлэлээбит. Нэһилиэк сэбиэтин дьокутаатынан, колхоз бырабылыанньатын чилиэнинэн талыллыбыт. Ыам ыйын 28 күнүгэр 1943 сыллаахха армияҕа ыҥырыллан арҕаа фроҥҥа барар. 1943 сыллаахха Эляков Афанасий Филиппович Дьокуускайга үс хонон баран Ленанан айаннаабыттар. Онно истэхтэринэ 17 саллааты Мальта станцияҕа туораппыттар.

Онно байыаннай үөрэххэ үөрэппиттэр. Күһүнүн Монголия сиригэр от, сиилэс үлэтигэр сылдьыбыт. Төттөрү лааҕырдарыгар кэлэн үөрэҕин салҕаабыт. 1944 сыллаахха тохсунньу ыйга биирдии вагоҥҥа 15-тии, барыта 700 монгольскай аттары тиэнэнн тиийбиттэр. Украинаҕа тиийбиттэр. Тыылга аттардарын туттарбыттарын кэннэ байыаннай сэби-сэбиргэли: гранатаны, сухой паегу биэрбитэр.

Эляков Афанасий Филипповичтаах немецкай самолеттар көтө сылдьыбыттарын көрөннөн ытыалаары, күөрэтээри гыналларын боппуттар. Сэриилэһэр тыастара дьигиһитэн олорор. 3-4 км сири сатыы тиийэн, окуопа хастан сэриилэһэн барбыттар. Хас да дэриэбинэни, куораты ылан немецтэри чугутпуттар. Кини 3 немецкэй куораты ылыыга сылдьыбыт: ахент, Лауберг, Свенау. Онно сылдьан икки төгүл бааһырбыт. Бааһырбыт табаарыстарын быарынан сыылан тиийэн госпитальга туттартаабыт. Сэриигэ сылдьан, билэринэн немец 11 саллаатын кыдыйбыт. Дэриэбинэни, куораты ылыыга сынньатан, таҥас-сап куурдунан, аһаан-сиэн баран сэриигэ киирбиттэр . Кыайыы буолуон иннинэ ыараханнык ис тиибэр ыалдьан госпитальга эмтэммит.

1944 сыл муус устар 1 күнүттэн 1945 сыл ыам ыйын 9 күнүгэр диэри билиэҥҥэ сылдьыбыт, билиэҥҥтэн союзниктар сэриилэрэ босхолообут.

Кыайыы кэнниттэн алдьаммыт немецкэй куораттар дьиэлэрин көтүрүүгэ 2 сыл сылдьыбыт. Бэйэтэ сэриилээн ылсыбыт Ахент, Лауберг куораттарын көтүрсүбүт. Бу көтүрүүгэ туох баар матырыйаалын барытын, кирпииччэтигэр тиийэ көтүрэн куупардаан, кырааскалаан, нүөмэрдээн вагоннарга тиэйэн, Россия сиригэр туох матырыйаал ханна наадатын ыытарбыт. Кэлин 1946-1947 сылларга Россия сиригэр, Московскай уобалас Серпухов куоратыгар завод тутуутугар үлэлээбит. Ыраах хоту сирдэртэн сылдьар уонна ыарыһах дьону көҥүллээһиннэригэр түбэһэн дойдутугар төҥнүбүт.

1948 сылтан пенсияҕа тахсыар диэри колхуоска тутааччынан үлэлээбит. «Хорсунун иһин», «Германияны кыайыы иһин» уонна үбүлүөйдэргэ мэтээллэрдээх.

1999 сыллаахха өлбүтэ.

Наҕараадалара

Наҕыраадатын докумуона: 77 Докумуонун нүөмэрэ: 06.04.1985

• 2 истиэпэннээх Аҕа дойду сэриитин уордьана
• Хорсунун иһин мэтээл
• Германияны кыайыы иһин мэтээл

Сигэлэр:

М. Г. Старостин. Өлбөөдүйбэт үйэ аҥаара. — Дь: Бичик, 1995.