Хангыль

Хангыль хангылынан суруллубута

Хангыль (кор. 한글) диэн Кэриэй тылын уонна Чиа-чиа тылларын алпабыыта.

Чосон династиятын төрдүс хоруолун Улуу Сэдьон 1443 сыллаахха айбыта уонна билиҥҥигэ дылы киэҥник туттуллар. Тарҕаммытын кэнниттэн Сэдьон Хоруол Хунминчоҥым Һэрэбон(훈민정음 해례본) диэн Хангыль туһунан үлэтин бэчээттээбитэ, 1997 сыллаахха үлэтэ ЮНЕСКО өйдөбүнньүгүнэн ааҕыллар буолбута.

Хунминчоҥым Һэрэбон кинигэтэ икки тутаах быраабылаларын быһаарар. Бастакы быраабылата сабыы дорҕооннор аһаҕас дорҕооно суох турбаттар, уонна иккис быраабылата Хангыль аһаҕас дорҕоонноро Чонджиоҥҥа тураллар диэн. Чонджион диэн үс элеменнаах философияҕа сыһыаннаах диир - ол курдук халлаан (천), сир(지) уонна киһи (인).

Аһаҕас дорҕооннор

Аһаҕас дорҕооннорунан A, E, O курдук дорҕооннор буолаллар.

Хангыльга уопсайа 21 аһаҕас дорҕоон баар:

• 10 судургу аһаҕас дорҕооннор, ㅏㅓㅣㅑㅕ уонна ㅗㅜㅡㅛㅠ.
• 11 уустук дьүөрэлэһиилэр бааллар: ㅐㅒㅔㅖ уонна ㅘㅙㅚㅝㅞㅟㅢ.

Ааҕыллыыта:

ㅏ

ㅓ

ㅣ

ㅑ

ㅕ

ㅗ

ㅜ

ㅡ

ㅛ

ㅠ

ㅐ

ㅒ

ㅔ

ㅖ

ㅘ

ㅙ

ㅚ

ㅝ

ㅞ

ㅟ

ㅢ

а

о

и

йа

йо

о

у

ы

йо

йу

э

йэ

э

йэ

оа

оэ

ои

уо

уэ

уи

ыи

Икки кыра линиялаах буукубалар "й" дорҕоонноох ааҕыллаллар.

Сабыылаах дорҕооннор

Сабыылаах дорҕооннорунан Б, Г, Л, М курдук дорҕооннору аатыыллар.
Алпабыыкка 14 судургу сабыылаах дорҕоон баар:: ㄱㄴㄷㄹㅁㅂㅅㅇㅈㅊㅋㅌㅍㅎ
Бэйэлэрин аттыларыгар суруллуохтарын сөп. Ол курдук:

ㄱ

ㄴ

ㄷ

ㄹ

ㅁ

ㅂ

ㅅ

ㅇ

ㅈ

ㅊ

ㅋ

ㅌ

ㅍ

ㅎ

г

н

д

р/л

м

б

с

ng*

дь

ч

к

т

п

h

^*Болҕойуу: ㅇ диэн сүһүөх иннигэр турар буоллаҕына ааҕыллыбат.

Сүһүөх

Сабыылаах уонна аһаҕас дорҕооннор сүһүөх буолаллар. Биир сүһүөххэ биир аһаҕас дорҕоон уонна хас да сабыылаах дорҕоон баар буолуон сөп, ол курдук "хан" уонна "гыль"

Холобур

Оннук суруллубут дорҕоон блога маннык курдук буолар: 서울 한글 평양

Со-уль (Сеул) 서울

Хангыль 한글

Пхйоҥяҥ (Пхеньян) 평양

ㅅ

ㅓ

ㅇ

ㅜ

ㄹ

ㅎ

ㅏ

ㄴ

ㄱ

ㅡ

ㄹ

ㅍ

ㅕ

ㅇ

ㅇ

ㅑ

ㅇ

с

о

-

у

ль

h

a

н

г

ы

ль

п

йо

ҥ

йа

ҥ