Спиридонов Николай Иванович (Тэки Одулок)

Спиридонов Николай Иванович (Тэки Одулок)

Спиридонов Николай Иванович (Тэки Одулок) (22.05.1906–17.03.1938) — бастакы дьүкээгир суруйааччыта, учуонайа.

Олоҕун олуктара

• 1906 сыллаахха ыам ыйын 22 күнүгэр Үөһээ Халымаҕа Нелемнэй ст. аттынааҕы Оттуур-Күөл диэн сиргэ төрөөбүт.
• Кыратыгар төрөппүттэрэ, аччыктаан өлбөтүн диэн, туора ыалга иитиигэ биэрбиттэр.
• 1921 с. — комсомолга киирбит. Дьокуускайга сэбиэскэй-партийнай оскуолаҕа үөрэххэ ыыппыттар.
• 1925 с. — бассабыыктар партияларыгар киирбит. Ленинград университетыгар туһаайыынан үөрэнэ барбыт. Университетка биллиилээх учуонай, этнограф, Хоту дойду чинчийээччитэ В. Богораз-Тан салайыытынан дьарыктаммыт.
• 1931 с. — Университеты бүтэрэн. В. Богораз-Тан сүбэтинэн Ленинградтааҕы Хотугу омуктар Институттарыгар аспирантураҕа киирбит. Ол кэмҥэ Чукотскай национальнай уокуругу тэрийэр комитеты кытта Чукоткаҕа баран, онно 7 ый олорор, үлэлиир.
• 1934 с. ыам ыйыгар, аспирантураны бүтэрээт, экономика билимнэрин кандидатыгар «Торговая эксплуатация юкагиров в дореволюционное время» тиэмэҕэ диссертациятын ситиһиилээхтик көмүскээбит.
• 1934–1936 сс. — партия Аяно-Майскай райкомугар секретарынан үлэлээбит, ол кэннэ ССРС суруйааччыларын Хабаровскайдааҕы салаатыгар национальнай секторга сэбиэдиссэйдээбит.
• 1936 с. — Ленинградка доктор диссертациятын көмүскүү төннүбүт. Кэргэнэ Ольга Николаевна этэринэн, дисертациятын көмүскээбит эрээри, ону бигэргэтэр докумуоннара сүппүттэр.
• 1936 сыл бэс ыйыттан — суруйааччылар Сойуустарын Ленинградтааҕы салаатыгар Детгизка үлэлээбит.
• ССРС-ка 30-с сыллар иккис аҥаарыттан сталинскай репрессиялар саҕаламмыттара. 1937 сыллаахха Тэки Одулок уонна Хотугу Институт 9 биллэр учуонайдара «Япония туһугар үлэлээбиттэр» диэн «буруйданан» хаайыллыбыттар. 1938 сыл кулун тутар 17 күнүгэр суут бириигэбэринэн Тэки Одулок уонна атын сууттаммыттары ытан өлөрбүттэр. Өлбүтүн кэннэ, 1955 сыллаахха реабилитацияммыт.
  

Тэки Одулок 32 сааһын ситэ туолбакка, дьылҕата хомолтолоохтук быстыбыта. Кыра да кэм буоллар, бэйэтин талааннаах суруйааччы уонна учуонай, Хоту дойдуну чинчийээччи, общественнай деятель быһыытынан көрдөрбүтэ.

Айымньылара, үлэлэрэ

• «Юкагиры», «Юкагирский язык», БСЭ бастакы таһаарыытыгар анаан ыстатыйалар
• «На Крайнем Севере», очерк (1933)
• «Одулы (юкагиры) Колымского округа» (1930 с. «Советский Север» сурунаалга бэчээттэмит)
• «Жизнь Имтеургина-старшего», сэһэн (1934)

Аатын үйэтитии

• Тэки Одулок аата Дьокуускай куорат, Зырянка бөһ., Нелемное с. уулуссаларыгар иҥэриллибит
• Өлүөнэ уонна Халыма өрүстэргэ теплоходтар ааттаммыттар
• Тэки Одулок аатын төрөөбүт дойдутугар Нелемнэй с. бастакы дьүкэгиир национальнай оскуолатыгар сүктэриллибит (1996)

Сигэлэр

• Национальная библиотека Республики Саха (Якутия):Книгокан:Николай Иванович Спиридонов — Тэки Одулок