Транспортир

Мэтириэт М. В. Ломоносов, 1750 сыл. Остуолгар - транспартиры киллэрэн туран үлэлиир тээбириннэрэ.

Эргиччи транспортир

Эргиир транспортир

Үс муннуктаах үс муннук линейка5а холбоммут Транспортир

Транспортир (фр. transporteur, от лат. transporto «көһөрүөм») - угол тутар уонна кээмэйдиир инструмент. Транспортир эркиҥҥэ (көнө ситимҥэ) турар шкала) уонна аҥаардас (угломернай шкалалар)  0 кыраадыстан са5алаан 180° кыраадыска тиийэр. Сорох моделларга —  360° кыраадыска тиийэр.

Транспортир оҥорон таһаараллар ыстаал, пластмасса, мас уонна да атын матырыйааллартан.

Транспортир историята

Муннук мээрэйдээһин былыргытан баар буолла диэн сабаҕалыыллар, Вавилон куоракка бу сыалга туһаныллара сабаҕаланар эргимтэлэр баалларын туоһулууллар. Былыргы астрологическай халандаар эмиэ оннунан хаалла Саргона ыраахтааҕыта таблица ый өлүүтэ 747 с. б. э. вавилонскай төрүттээх. Маны барытын үс муннук кээмэйдээн киллэриэхтээх этэ. Вавилон олохтоохторо 360 чаастаах төгүрүктээһини уонна күнүстэри- түүннэри 360 чаастары оҥороллоро эмиэ биллэр. Маны таһынан өссө куорат храмовай суруйуулара Урк Б. э. ИНН. 4 тыһ. сыл бүтүүтэ 12 ыйга 30 хонукка, ол эбэтэр 360 хонукка, итинник түҥэтиигэ уонна кэлин мифэҕэ ыйыы баар. .

Ол эрээри транспортир д. И. Каргин бигэргэтэринэн, профессор Д. И. Каргина "чертежнай инструменнары сайыннарыы историятын очерката" диэн ыстатыйатыгар бэчээттэммитэ, былыргы кэм архитектора Самосуос Феодор б. э. 7 к. айбыта ^:303

Транспортир көрүҥэ

• Аҥаардас (180 кыраадыс) - саамай судургу уонна былыргы транспортирдар.
• Эргиирдэр (360 кыраадыс).
• Геодезическай икки тииптээх: т- А — тутарга, былааннарга уонна каарталарга чоҕу кээмэйдииргэ; т- Б-биллэр муннуктарга, чертежнай туочукалары туттарга. Угломернай оскуола сыаната-0,5°, көнө ситимҥэ-1 миллиметр.
• Ордук чуолкайдык тутуллар уонна кээмэйдиир транспортордар тииптэрэ тупсарылынна. Холобур, дьэҥкир линейкалаах анал тырааныспар бааллар нониустуу киин тула эргийэр.

См. эмиэ

• Линейка
• Циркуль
• Штангенцркул