Тескей-Ала-Тоо
Теске́й-Ала́-То́о, ону тэҥэ Терскей-Алатау[1], Терске́й-Ала́-То́о (кырг. Тескей Ала-Тоо, каз. Теріске́й Алата́у) — Киргизия уонна Казахстан сирдэринэн тайаан сытар сис хайа.
Усторуйата уонна этимологията
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Кыргыыс ССР саҕанааҕы каарталарга сис хайаны «Терскей Алатау» эбэтэр «Терскей Ала-Тау» диэн бэлиэтииллэрэ.
кырг. Ала-Тоо диэн кыргыыс тылыттан "хаардаах хайа" эбэтэр "мэҥэ хаардаах хайа" диэн тылбаастанар[2][3]. «Терскей» диэн тыл суолтата -- «күнэ суох (күлүк) өттө»[4] — хайа хотугу сирэйэ.
Географията
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Терскей-Ала-Тоо сис хайа Киргизия хотугулуу-илиҥҥи өттүттэн саҕаланар уонна соҕуруу Иссык-Кулунан бүтэр. 375 килэмиэтир усталах, Каракол (урукку Пржевальск) туһаайыытынан үрдүгэ 5281 км тиийэ (Караколь чыпчаала). Хайа орто үрдүгэ быһа холоон 4500 м.
Терскей-Ала-Тоо хайах Тянь-Шань хайа ситимин иккис үрдүк сирэ, Победа чыпчаалын уонна Хан-Тенгри кэннэ (кирг. Хан-Теңири); манна барыта 1081 км² иэннээх 1100 мууһуруу баар .
Терскей-Ала-Тоо хайа мууһуруутун улахан аҥаара Иссук-Куль диэки хайыһан турар хотугу сирэйдэригэр баар.
Терскей-Ала-Тоо хайа ол элбэх кэрэ, кырасыабай сирдэрдээх: Алтын-Арашан, Барскоон, Джеты-Огуз, Каракол. Ол курдук, биир күн иһигэр кумах хайалары, тыытыллыбатах ойуурдары, хаардаах чыпчааллары көрүөхх сөп. Хас биирдии хайа хапчаана бэйэтэ туспа уратылаах, хатыммат кэрэлээх.
Бэлиэтээһиннэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- ↑ Рукавишников Б. И. Озеро Иссык-Куль и хребет Терскей-Алатау. — М.: Физкультура и спорт, 1970. — 120 с. — (По родным просторам). — 25 000 экз.
- ↑ Перевод слово «ала» с Кыргызского на Русский язык в словаре - «Киргизско-Русский словарь Юдахина (kg-ru)» в - «Эл-Сөздүк». tamgasoft.kg. Тургутулунна 23 Олунньу 2018.
- ↑ Перевод слова "тоо" из словаря Юдахин Кыргызско⇒Русский словарь. tili.kg. Тургутулунна 23 Олунньу 2018.
- ↑ Кыргызско-русский словарь - Буква Тт. www.presskg.com. Тургутулунна 23 Олунньу 2018.
Литэрэтиирэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Рукавишников Б. И. Озеро Иссык-Куль и хребет Терскей-Алатау. — М.: Физкультура и спорт, 1970. — 120 с. — (По родным просторам). — 25 000 экз.