Солох

Солох (нуучча тылыгар «щёлок» диэн тылтан төруттээх) — гидроксидтар, щелечоноземельнэй тимирдэр уонна атын элеменнэр, холобур, талянай. Солохторго ууга үчүгэйдик суураллар основаниелар (олохтор) киирэллэр. Солох молекулярнай элеменнэргэ арахсалларыгар OH-анионнары уонна тимир катионун үөскэтэр.

Солохторго 1а уонна 2а блохтор тимир гидроксидтара киирэллэр (кальцийтан сагалаан), холобур NaOH (едкай натрий), KOH (едкай калий), Ba(OH)2 (едкай барий). Туорааһын курдук, солоххо оссо биир валентностаах таллий гидроксидын TiOH киллэриэххэ сөп, ууга үчүгэйдик суураллар уонна күүстээх төрүт буолар. Едкай солохтор литий LiOH, натрий NaOH уонна KOH, рубидий PbOH уонна цезий CsOH гидроксидтар холбоспут ааттара. «Едкай щёлочь» диэн киһи тириитин уонна айах иhинээҕи чараас бүрүөнү быhа сиирин иhин ааттаммыт,кумааҕыны, атын органическай эттиктэри эмиэ быhа сиир. Өр кэмнэ «едкай щелочьтар», үрдүк активностаахтарын иhин, боростуой эттик быhыытынан аҕыллаллара. Биир бастакынан «едкай солохтору» уустук састааптаахтарын туhунан Лавуазье ахтыбыта. Бары судургу эттиктээх окисление барыахтарын сөп диэн теориятыгар олоҕурбута. Ол эрэн, бу теорияны 19 улэҕэ, Дэви бэгэргэппитэ, электрохимияны туттан баран. Физическэй бэлиэлэрэ. Солох тимирдэр гидроксидтара (едкие щелочи) — кытанахтар, маҥан өҥнөөхтөр, олус гигроскопическай эттиктэр. Солохтор — күүтээх өттүттэр, ууга олус үчүгэйдик суураллар. Төрүттэрин күүhэ уонна ууга суураллыылара, кинилэр катионнарын радиуhа хас биирди периодическай бөлөҕөр улааттаҕын аайы, улааталлар. Саамай күүстээх солохтор-цезий гидроксида 1а бөлөххө уонна радий гидроксида 2а бөлөххө. Ону таhынан, «быhа сиир» этанолга уонна метанолга суураллар. Химическэй бэлиэлэрэ. Солохтор сүрүн бэлиэлэрэ. Кытаанах солохтор салгынтан H2O сииллэр, оннук курдук CO2 (убагас корунэр) салгынтан, сыыйа карбонаттарга кубулуйаллар. Солохтор промышленноска киэнник тутталлар.