Содул

Содул диэн туох эмэ алдьатыылаах көстүү, сыыһа быһыы туохха эмэ сабыдыала, куһаҕаҥҥа тэбиитэ. (1,406). Содул диэн киһи үчүгэй диэн санаатыттан оҥорор быһыыларыттан элбэх куһаҕан үөскээн тахсарын этиллэр. Арыгыны элбэхтик иһии содула, арыгыһыт буолуу биллэр, дьон сэрэнэ, харыстана сатыыллар да кыаттарбат. Киһи тулуура улааттаҕына арыгыны аһара испэт буолар кыахтанар.

Билигин ордук улахан содуллаах наркотик эдэрдэргэ тарҕанан кэлэн иһэр. Тыл үөрэхтээхтэрэ, суруйааччылар уонна үөрэх министерствота оҕо өйө-санаата сайдыытын билбэттэриттэн “айыы үчүгэй”, “айыыны оҥор” диэн этэн ыаллар баар-суох оҕолорун сыыһа үөрэтэ сылдьаллар. “Айыы үчүгэй”, “айыыны оҥор” диэн этиилэр оҕо дьон билбэттэрин, оҥорботторун оҥоро сатыыр санаатын аһара улаатыннаран сыыһа-халты туттунарын үксэтэр.

Эдэр киһи айыыны, киһи билбэтин, оҥорботун оҥоро сатаан наркотигы боруобалыы оонньуу сылдьан наркоман буолан хаалыыта содулга түбэһии диэн ааттанар. "Айыы үөрэҕэ" оҕолору сыыһа үөрэтиититтэн наркотик дьайыытыгар киирэн биэрэллэрэ элбээтэ. Ол иһин эдэр наркоманнар элбээн иһэллэриттэн наркотиктар тарҕаналлар.

Дьон билбэттэрин, оҥорботторун, айыыны оҥоро сатааһын араас содулу үөскэтэрэ элбэх. Сахалар ол иһин оҕону үөрэтиигэ “Айыыны оҥорума” диэн этиини туһаналлар. Бу сыыһа-халты туттубат буолууга үөрэтэр үөрэҕи оҕону иитиигэ туһаналлар. (2,28).

Туһаныллыбыт литература

1. Афанасьев П.С. Саха тылын быһаарыылаах кылгас тылдьыта. – Дьокуускай: Бичик, 2008. – 680 с.

2. Каженкин И.И. “Айыы диэмэ”, “Айыыны оҥорума”. – Дьокуускай: Компания “Дани АлмаС”, 2012. – 152 с.