Өҥнөөх таастар
Өҥнөөх таастар (нуучч. самоцветы) — дьэҥкир өҥнөөх киэргэлгэ, араас хомуһуннаах дьайыыларга уонна ону-маны туһалааҕы оҥорорго туттуллар күндү таастар (минерааллар).
Саха сиригэр элбэх өҥнөөх таастар көстөллөр. Ол иһигэр киирэллэр хромдиопсид, хризолит, гранаат, аметист, хайа курустаала, жаад, чароит, нефрит, агаат, сердолик, мрамор, доломит, серпентинит уоннна да элбэх атын өҥнөөх таастар.
Өҥнөөх таастары туһаларынан көрөн икки улахан бөлөххө араараллар: ювелирнай уонна ювелирно-поделочнай. Хайдах үөскээбиттэриттэн уонна туохтан туралларыттан көрөн таастар өссө элбэх бөлөхтөргө арахсаллар. Ол бөлөхтөр истэригэр араас ааттаах, тус туспа аналлаах таастар баар буолаллар. Холобур, кварцтар бөлөхтөрүгэр киирэр таастар манныктар: курустаал — өҥө суох, дьэҥкир кварц, аметист — чэриниилэ өҥнөөх дьэҥкир таас, араҕас буоллаҕына цитрин диэн ааттанар, оттон хара кварц — морион, раухтопаз - хоҥор дымчатай өҥнөөх. Бериллар тоҕус араас көрүҥҥэ арахсаллар: берилл бэйэтэ, изумруд, аквамарин, гелиодор, воробьевит, ростерит... Гранааттар сүүрбэттэн тахсалар. Арай топаазтар өҥнөрүттэн тутулуга суох бары топааз диэн ааттаналлар.
Туһаныллыбыт сирдэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- В. К. Маршинцев, А. С. Таланцев, В. Г. Гадиятов. Магия якутских самоцветов. — Дьокуускай, 1996. — 142 с.