ССКП XX сийиэһэ
ССКП сүүрбэһис сийиэһэ Москубаҕа 1956 сыл олунньу 14-25 күннэригэр буолбута. И.Сталин таҥараҕа кубулуйуутун (культ личности) саралаабыт сийиэс быһыытынан биллэр.
Барыта 1349 куоластыыр бырааптаах дэлэгээт уонна 81 мунньахха кыттар бырааптаах дэлэгээт кыттыбыта, кинилэр 6 795 896 баартыйа чилиэннэрин уонна 419 609 баартыйаҕа хандьыдааттары аатыттан мустубуттара.
Сийиэскэ атын дойдулартан 55 хомуньуус уонна оробуочай баартыйаларын бэрэстэбиитэллэрэ бааллара.
Көрбүт боппуруостара:
- ССКП КК отчуоттуур дакылаата (Н. С. Хрущёв).
- Киин ревизиялыыр хамыыһыйа отчуоттуур дакылаата (П. Г. Москатов).
- ССРС норуотун хаһаайыстыбатын 6-с пятилеткаҕа 1956—1960 сс. сайдар былааннарыгыр директивалар (Н. А. Булганин).
- Баартыйа киин салайар уорганнарыгар быыбар (Н. С. Хрущёв).
Сталин куультун утарыы
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Сийиэһи ураты оҥорбут дьайыы сийиэс тиһэх күнүгэр, олунньу 25, сарсыардааҥы сабыылаах мунньахха буолбута. Бу күн Н. С. Хрущёв И.В. Сталин бэлиитикэтин саралыыр «О культе личности и его последствиях» диэн сабыылаах дакылаатын аахпыта.
Бу дакылаакка баартыйа салалтатын ааспыт устуоруйаҕа саҥа көрүүтэ аһыллыбыта, 1930-с — 1950-с сылларга оҥоһуллубут ыар сокуону кэһиилэр ааҕыллыбыттара, буруй Сталиҥҥа сүктэриллибитэ. Сталин саҕана репрессияҕа түбэспит баартыйа уонна аармыйа диэйэтэллэрин буруйдарын хат көрүү туһунан этиллибитэ.