Путунхуа
Путунхуá (кыт. трад. 普通話, упр. 普通话, пиньинь: Pǔtōnghuà) — Кытай Норуодунай Өрөспүүбүлүкэтигэр, Тайбааҥҥа уонна Сингапуурга официальнай тыл. Бу өйдөбүл саҥаҕа сыһыаннаах, сурук ыстандаара байхуа дэнэр.
Путунхуа фонетиката уонна лиэксикэтэ хотугу түөлбэ тылларыгар киирэр Пекин диалегын саҥарар нуорматыгар олоҕурар. Путунхуа грамматиката аныгы кытай тылынан (байхуа) суруллубут айымньыларга сөп түбэһэр уонна эмиэ хотугу түөлбэ тылларга чугас.
Туттуллар сирэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Былыргы гуаньхуа диэнинэн биллэр кытай тылын саҥарар нуормата (бырабыыталыстыба бигэргэппэтэх да буоллар) хотугу түөлбэ тылларыгар олоҕуран аан бастаан Кытай киин куората 1266 сыллаахха билиҥҥи Пекин оннугар көһүүтүттэн саҕаламмыта буолуо диэн сабаҕаланар[1]. XX үйэ саҕаланыытыттан официальнай стандарт суругунан эрэ буолбакка саҥарар нуорманы эмиэ киллэрбитэ. 1909 сыллаахха бу нуорма «гоюй» (дьоппуон «кокуго» ‘судаарыстыба тыла’ диэн тиэрминиттэн) диэн ааттаммыта, кэлин путунхуа дэммитэ.
Ойуулааһын
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Фонетика уонна фонология
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Путунхуа — изоляциялыыр туоннуҥу тыл. Бүтэй уонна аһаҕас дорҕоонноро туоннаммыт уларыйбат сүһүөхтэри үөскэтэллэр (туону аахпатахха путунхуа 414 сүһүөхтээх, туону аахтахха — 1324). Тыл сүһүөҕэ үксүн морфема буолар (ардыгар көстер мантан туорааһыннар этимология өттүнэн араарыллыбат тылларга эрэ көстөр[2]). Сүһүөхтэн кылгас морфема путунхуа тылга суох (туорааһын биир эрэ - суффикс 儿 «er», кини туспа сүһүөх буолбат)[3][4].
Быһаарыылар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- ↑ Завьялова О. И. Китайский язык // Большая российская энциклопедия. Т. 14. — М.: Изд-во «БРЭ», 2009.
- ↑ Горелов, 1989, с. 16—17
- ↑ Солнцев В. М. Китайский язык // Лингвистический энциклопедический словарь / Под ред. В. Н. Ярцевой. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — 685 с.
- ↑ Касевич В. Б. Введение в языкознание. 3-е изд. — М.: Издат. центр «Академия», 2012. — 240 с. — ISBN 978-5-7695-9013-9
Литэрэтиирэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Горелов В. И. Теоретическая грамматика китайского языка. — М.: Просвещение, 1989. — 318 с. — ISBN 5-09-002914-8
- Завьялова О. И. Путунхуа и диалекты: новые реалии китайского мира // Проблемы Дальнего Востока. — 2012. — № 6. — С. 130—138.
- Лу Динь, Орусбаев А. Китайский язык как язык межнационального общения в Китае // Вестник КРСУ. — 2003. — Т. 3, № 1. — С. 130—138. Архивировано 18 Олунньу 2012 года. (Проверено 6 ноября 2015)
- Софронов М. В. Китайский язык и китайское общество. — М.: Наука, 1979. — 312 с.
Сигэлэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Завьялова О. И. Языковая ситуция и языковая политика в КНР. // Сайт Института Дальнего Востока РАН. Тургутулунна 6 Сэтинньи 2015.