Мүөт
Мүөт диэн убаҕас эбэтэр кытаанах тигээйи оҥорбут нектара. Минньигэс амтаннаах буолан сорох дьон саахар оннугар тутталлар. Киһиэхэ уруккуттан биллэр, Библияҕа баар Книга Исходаҕа суруллубут.
Алтан 13-22% уу, фрукта, сахоза) 75-80% углеводтары (глюкоза, фрукта, сахафа), онтон кыра витаминнар ахсааннарыгар В1, В2, В, К, К, каротин (витамин А), фолийнай кислотаны тутталлар.
Тостниковай уонна сүбүөкүлэ саахара тахсыар диэри, медүлэһиттэр нуучча, европейскай уонна да атын кухнялар сүрүн бас билиилэрэ буолбута, онон минньигэс минньигэс амтаны (холобур, пиибэни уонна варяганы) оҥорорго мэлдьи туһаммыттара.
Билиҥҥитэ медиктэр туһалаах уонна наадалаах бородууктанан хаалыахтара. Ол гынан баран, бу үрдүк хаачыстыбалаах үрдүк хаачыстыбалаах сирэйдэртэн биирдэстэрэ аллергиянан, мүөттэнэн, мүөттэнэн тахсар. Маны таһынан сымыйа (хаачыстыбата суох) куотуохха сөп, тоҕо диэтэххэ, бу бородуукта подделката киэҥник тарҕаммыт.
Сортировка[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Биир көрүҥнээх алтан, биир көрүҥнээх, туспа тупсаҕай оҥоһуулаах, үчүгэй сыттаах.
Сезон устата пааспардарга мүөт хас да суорду ылаллар, холобур, ылыы саҕаланыытыгар белоклевернай, оттон бүтэһигэр липа, гречиха, подсолнечниковай. Бу суортары булкуйбакка араас табаардарга кутуохха сөп. Мүөттээх өҥнөөх, арыт уонна консистенция ылан, сороҕор ону сэргэ, улахан соҕотуопкалыыр пууннарга мүөттээх улахан баартыйалары атыылыырга бэлэмнэнэр мүөттэри, ол эбэтэр биирдиилээн суортары булкуйуу диэн ааттыыллар.
Уус мүөттэрин атыылаһан товароведтары-билээччи мүөт. Мүөт хаачыстыбатын тупсарбакка эрэ, төттөрүтүн, ыарырҕатыахха сөп. Онон кэккэ пааспарга итинэн дьарыктанар табыллыбат. Туһанааччы үксэ Светлэй суортары ордорор. Онон мүөттэри буккуйан буолбакка, үрүҥ, сырдык уонна хараҥа суортары араарыахха наада[1].
Брожение (закисание) позволяется тэллэйками. Сүнньүнэн көрбөт мүөт, улахаммыт сииктээх. Алтан гигроскопичнай, ол аата тулалыыр салгынтан ууну оборор дьоҕурдаах буолан, сииктээх алтан дьиэ иһигэр дьөлө хаһан киирэн тахсыан сөп. Тымныы уораҕайдарга, ону таһынан кыһын мүөт харбаабат.
Инчэҕэй хоско сотору- сотору сүүрэр, бэчээттээх алтан хаппаҕа онуоха күрдьэҕинэн оргуйан, бытаан сүүрэн ылар. Маннык мүөттэри аһатар сатаммат. Эмсэҕэлээбит медиктэр сыаналаах хаачыстыбаларын сүтэрэллэр уонна барыллаан термическай (итиини) барыһа суох туһанарга табыгаһа суох буолар. Саҕаламмыт халаан уута 30 мүнүүтэ иһигэр температураҕа 60°үрдээбэт диэн тохтотуохха сөп. Ол эрээри, ити урукку мүөттэрин чөлүгэр түһэрбэт.
Искусственнай мүөт[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Искусственнай медиа сахоза кислотнай гидролиза ньыматынан ылыллыбыт инвертнэй саахар концентрацияламмыт раствортан турар. Тулаайах хаалбыт Консистенция. Баҕар, бу процесс үүнээйи кристалларыттан эбэтэр саахар дьиҥнээх мүөттэриттэн түргэтиэн сөп. Нафтолу кырааскалыырга туһаналлар. Синтетическэй эссенциянан эбэтэр ыҥырыа мүөтүнэн дыргыыллар. Искусственнай медалга уу 22 %- тан тахса буолбатах, сахафильтар 30 %- тан тахса %- на баар.
Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]