Мигалкин Сергей Осипович

Сергей Осипович Мигалкин (17.09.1911 Бороҕон улууһа, I Лөгөй нэһилиэгэ, Тырыымда - 1988). РСФСР, САССР үтүөлээх бырааһа.

Олоҕун олуктара

1911 сыллаахха балаҕан ыйын 17 күнүгэр Бороҕон улууһун 1 Лөгөй нэһилиэгин Тырыымда диэн сиригэр күн сирин көрбүтэ. Аҕалаах ийэтэ, былыргы ыал сиэринэн, элбэх оҕолоохторо. 19 саастааҕар Дьокуускайга медицинскэй техникумҥа үөрэнэ киирбитэ. Техникумҥа балтараа сыл үөрэммитин кэннэ, кинини үөрэх кыһатын салалтата, 5 үчүгэй үөрэхтээх үөрэнээччилэр истэригэр киллэрэн, үрдүк үөрэххэ бэлэмниир кууруска ыыппыттара. Алта ый устата үчүгэйдик бэлэмнэнэн, киирии экзаменнары ситиһиилээхтик туттаран, Иркутскайдааҕы медицинскэй институкка үөрэнэ киирбитэ.

Үөрэҕин 1938 сыллаахха ситиһиилээхтик бүтэрэн, Кыһыл Армия чааһыгар 6 ый сулууспалаан баран, Саха сиригэр үлэҕэ анаппыта. Дойдутугар кэлбитигэр, САССР доруобуйатын харыстабылын наркома И.Е. Винокуров ЯФАШ директорын үөрэх чааһыгар Абалаах курордун кылаабынай бырааһынан анаабыттара, күһүнүгэр республиканскай балыыһа хирургическай отделениетын ординаторынан анаммыта.

1942 сыллаахха салайар үлэҕэ талааннаах эдэр киһини улахан уустук үлэлээх Булуҥ оройуонун кылаабынай бырааһынан анаан ыыталлар. Оччотооҕуга Булуҥҥа балык булдугар үлэлии кэлбит (спецпереселенецтэр) элбэх ахсааннаах финнэр, литовецтар уонна дойдуларыттан көһөрүллэн кэлбит Чурапчы олохтоохторо ыарахан усулуобуйаҕа олороллоро, үлэлииллэрэ. Кинилэр ортолоругар сотору-сотору сыстыганнаах ис ыарыылара - дизентерия, ис тиибэ, сыпной тиф диэн олус кутталлаах ыарыылар тарҕаналлара. Сергей Осипович сытыы туруорсуутунан, партия райкомун тэрийиитинэн, Правительство көмөтүнэн ити кутталлаах ыарыылар суох оҥоһуллубуттара.

Сергей Осипович операционнай блок тэриммитэ уонна былааннаахтык хирургическай сулууспаны атаҕар туруорбута. 3 сыл иһигэр 230 араас эпэрээссийэни оҥорбута. Маны тэҥэ, цинга ыарыыны, дьахталлар оҕолоноллоругар хааннара барыыларын эмтиирэ. Булуҥҥа үлэлии сылдьан, олоҕун аргыһын, акушерка идэлээх Саха сиригэр 1939 сылтан үлэлии кэлбит Екатерина Николаевна Петриченконы көрсүбүтэ. Сүрэхтэринэн сөбүлэһэн кэргэннии буолбуттара.

1945 сыллаахха Дьокуускайга кэлэн эмиэ хирурунан үлэлээбитэ, сыл буолан баран ЯФАШ-гар директорынан анаммыта.

1949 сылтан 1959 сылга диэри Бүлүүгэ кылаабынай бырааһынан уонна хирурунан ананан үлэлээбитэ. Сергей Осипович Бүлүүгэ үлэлээбит сылларын саамай истиҥник ахтааччы. Кини быраас, хирург быһыытынан буспут-хаппыт тыһыынчанан дьону өлөр өлүүттэн быыһаабыт сиринэн Бүлүүнү ааҕара. Сергей Осипович, Бүлүүгэ кэлээт, биир сыаллаах-соруктаах, идэлээх, үлэлиир дьоҕурдаах коллективы түмэргэ элбэх сыратын биэрбитэ. Оройуон салалтатын кытта элбэхтик кэпсэтэн, туруорсар боппуруоһа сөптөөҕүн, нэһилиэнньэҕэ наадалааҕын дакаастаан, тылыгар киллэрэн, элбэх тутууну ыыттарбыта. Ол курдук 50 миэстэлээх тубсанаторий, кухня, сабыс-саҥа төрүүр сир дьиэлэрин, гаражтары туттарбыта, поликлиника дьиэтин кэҥэттэрбитэ, балыыһалар уунан ититиллэллэрин саҕалаабыта. Итинник сыралаах үлэ түмүгэр балыыһа отделениелара кэҥээбитттэрэ, саҥа отделениелар аһыллыбыттара. Оччотооҕуга ойууртан мас кэрдэн, атынан киллэрэн, сүгэнэн суоран, итиччэ элбэх үлэни үлэлиэххэ диэтэххэ, этэргэ эрэ дөбөҥ.

Наҕараадалара

Сергей Осипович Мигалкин дьоллоох уһун олоҕу олорон, үлэлээн ааспыта. Тыһыынчанан дьон олоҕун өлөр өлүүттэн өрүһүйбүтэ, доруобуйа харыстабылын орто сүһүөх үлэһиттэрин бэлэмнээһиҥҥэ түбүктээх үлэтэ үрдүктүк сыаналаммыта. Киниэхэ РСФСР, САССР үтүөлээх быраастарын үрдүк ааттара иҥэриллибиттэрэ. Ленин орденынан, элбэх медалларынан наҕараадаламмыта. Ол эрэн саамай үрдүк наҕараада - дьон-сэргэ үтүө өйдөбүлэ, махтала буолар.

945