Манхэттэн бырайыак

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс
Бастакы атомнай буомбаны тургутан эһии. «Тринити», Аламогордо полигон, 1945, от ыйын 16

«Манхеттен бырайыак» (ааҥл. Manhattan Project) — АХШ атомнай буомбаны оҥорорго анаан тэрийбит бырагыраамматын аата. 1943 сыл балаҕан ыйын 17 күнүгэр саҕаламмыта. Бу иннинэ чинчийии 1939 сылтан «Ураан кэмитиэтэ» (S-1 Uranium Committee), диэн бырайыагынан ыытыллар этэ. Бырайыакка АХШ, Улуу Британия, Германия уонна Канаада учуонайдара кыттыбыттара.

Бырайыак иһинэн үс атомнай буомба оҥоһуллубута: плутонийтан оҥоһуллубут «Тринити» (бастакы тургутууга эспиттэрэ), ураантан оҥоһуллубут «Малыш» (Хиросимаҕа 1945 сыл атырдьах ыйын 6 күнүгэр быраҕыллыбыта, уонна плутонийтан оҥоһуллубут «Толстяк» (Нагасаки куоракка 1945 сыл атырдьах ыйын 9 күнүгэр быраҕыллыбыта).

Бырайыагы физик Роберт Оппенгеймер уонна генерал Лесли Гровс салайбыттара.

Сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Wikimedia Commons
Wikimedia Commons
Манхэттэн бырайыак Биики Хааһахха