Кэрэтэ

Кэрэтэ диэн тыл олоххо кэрэ буолуу кэнниттэн кэлэр тосту уларыйыыны сахалар билэллэрин биллэрэр.

Саха тылыгар өй-санаа өйдөбүллэрэ иҥэн сылдьаллара олус элбэх. «Туох эмэ кэрэтэ» диэн ханнык эрэ кыйыа, ситиһии муҥура ааттанар. Күөл кэрэтэ диэн этилиннэҕинэ күөл уута хаһан эрэ ыла сылдьыбыт муҥутуур таһыма ааттанар. Үчүгэйтэн үчүгэй, кэрэттэн кэрэ буолуу кэнниттэн кэрэтэ, кыйыата тиийэн кэлэр. (1,116).

Олоххо өй-санаа; үчүгэй уонна куһаҕан эргийэн биэриилэрэ саҕаланар:

1. Рим империята эстиитигэр олохтоохторо үчүгэй буолбуттарын биллэрэн «Хлеба и зрелищ» диэн ыҥырыы оҥорбуттара.

2. Сэбиэскэй былаас эстиитигэр бары олох «үчүгэйтэн үчүгэй буолла» диэн этэллэрэ.

Европа дойдулара бу кэмҥэ атын омуктарга холоотоххо сайдыы үрдүкү чыпчаалын үчүгэйтэн үчүгэй, кэрэ буолууну ситиһэн олороллор. Атын сайдыыны ситиһэ илик государстволар холобур оҥостон батыһа, үтүктэ сатыыллар.

Европеецтэр үчүгэйтэн үчүгэй, кэрэ буолууну ситиһэн бараннар билигин төннүү суолугар киирэн эрэллэрин олохторугар маннык уларытыылары киллэрбиттэрэ дакаастыыр:

1. Ыал, дьиэ кэргэн олоҕун уларытыы. Олохтоохтор ахсааннара аҕыйаан иһиитэ. Эр дьон уонна дьахталлар тус-туспа баран бэйэ-бэйэлэрин кытта ыал буолууларын сокуонунан олохтооһун.

2. Оҕону иитиигэ «Туох барыта икки өрүттээх» диэн айылҕа төрүт тутулугун тутуспат буолууну үөскэтии, оҕону ийэ уонна аҕа бииргэ, көмөлөөн ииттэхтэринэ эрэ туруктаах өйдөөх санаалаах буола улаатарын суох оҥоруу.

3. Таҥаһа суох, сыгынньах сылдьыылара элбээһинэ.

Европа дойдуларыгар үөрэх, билии аһара баран сайдыылара дьон икки аҥы арахсыыларын үөскэттэ. Олохтоохтор бары үөрэҕи, билиини баһылаан үлэ салайар өттүгэр үлэлиир буоллахтарына, кэлиилэр, үөрэҕэ суохтар үлэ илиинэн үлэлэнэр өттүн кыайа-хото үлэлииллэр. Кэлиилэр Европаҕа күргүөмүнэн кэлиилэрэ элбээтэ. Европа дьоно уларыйан эрэллэр.

Туһаныллыбыт литература

1. Каженкин И.И. Күн таҥара үөрэҕэ. - Дьокуускай: ГБУ РС(Я) "Бизнес-инкубатор", 2016. - 148 с.