Кытайга култуура өрөбөлүүссүйэтэ

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс
Култуура өрөбөлүүссүйэтин девизтэрэ Шанхайга Фудань университетыгар

Кытайга култуура өрөбөлүүссүйэтэ (Судургутуллубут кытайдыы: 无产阶级文化大革命, Традиционнай кытайдыы: 無產階級文化大革命, Пиньинь: Wúchǎn Jiējí Wénhuà Dà Gémìng, туруору тылбаастаатахха: Пролетариат Культурнай Улуу Революцията); кылгатыллыбыта 文化大革命 or 文革), өссө Култуура өрөбөлүүссүйэтэ диэн тарҕаммыта, Мао Дзедун саҕалаабыт Кытайга культура уларыйыытын бириэмэтин ааттыыллар. 1966 сыллаахтан 1976 сыллаахха дылы ааспыта.[1]

Улахан Ыстаныы табыллыбатаҕын кэнниттэн саҕаламмыта. Мао Коммунистическай паартияттан капиталистары суох оҥоруон баҕарара. Ол иһин социалист үөрэхтээһин хамсааһынын саҕалаабыта. Үөрэхтээһин 1962 сыллаахха саҕаламмыта уонна 1965 сыллахха бүппүтэ. Ону кытары тэҥҥэ үөрэхтээһин систематын үлэлиир дьон үөрэнэн кыахтанар гына уларыппыттара.[1]

Коммунист партията Мао батыһааччыларга уонна утарааччыларга хайдыбыта. Утарааччылары Дэн Сяопин салайар этэ. Мао эдэр дьон быыһыгар өйөбүлү көрдөөн Мао Дзедун цитаталдаах кинигэни (өссө Кыра кыһыл кинигэ диэн биллэр) таһаарбыта.[1] Ол кинигэлээх эдэр дьон атын дьоннору сөбүлэспэт буоллахтарына кырбыыр этилэрэ, уонна дьиэлэри, музейдары уматар этилэрэ.[2] Араас кыргыһыы элбээбитин кэннэ Кытайга анархия буолбут..[1]

1967 сыллахха Культуура өрөбүлүүссүйэтэ аччаабыт, уонна 1969 сыллахха бүппүт. Тохсус Национальнай партия ассамблеятыгар Культуура өрөбүлүүссүйэтэ бүппүтүн туһунан иһитиннэрбиттэр.[1]

Дьайыылара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Кытайга култуура өрөбөлүүссүйэтэ Кытайга өлбөх проблемалары аҕалбыттар, тоҕо диэн үлэһиттэр политика деятельноска бириэмэни барыыр буолбуттар. Ону таһынан собуоттары уонна фабрикалары салайаччынан туруоруллубут дьон хайдах үлэлиирин билбэт буолбуттар. Транспорт эмиэ үлэтэ мөлтөөбүт тоҕо диэн хунвейбиннары таһарга элбэх поезд наада эбит. Учуонайдары уонна инженердары тыа хаһаайыстыбатыгар үлэҕэ ыыппыттар, онно тиийэн билиилэрин сүтэрбиттэр. Онтон сылтаан Кытай ВВПта 14 % аччаабыт.[3]

Кытай дьоно үөрэҕириитэ тохтообут уонна элбэх университетаттар уонна оскуолалар сабыллыбыттар. Үрдүк үөрэхтээх дьону тыаҕа ыытыы эмиэ үөрэҕирии таһымын аччаппыт.[4]

Атын сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]