Жанаев Дарма Жанаевич

Билэ:Дарма Жанаевич Жанаев.jpg

Дарма Жанаевич Жанаев (алтынньы 22 күнэ, 1907сыл, Ходун-Бильячир улуус, Бурятия – муус устар 27 күнэ, 1945 сыл, Германия). 23-с гвардейскай танковай биригээдэ инженернэй сулууспатын начальнига (1 Украинскай фронт, 3-с гвардейскай танковай армия, 7-с гвардейскай танковай корпус), гвардия капитана, Сэбиэскэй Союз Геройа.

Олоҕун кэпсээнэ

Сэрии иннинэ

1907 сыллаахха алтынньы ый 22 күнүгэр Бүрээтийэҕэ Хоринскай оройуон Ходун-Бильячир диэн ааттаах дэриэбинэҕэ сүөһү-ас тутан олорор элбэх оҕолоох кыаммат-түгэммэт дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүтэ. Ийэтэ кыра эрдэҕинэ өлбүтэ. 1923 сылга диэри хаһаайыстыбаҕа аҕатыгар көмөлөһөн, онтон улуус (сэлиэнньэ) бостуугунан ананан үлэлээбитэ. Бу сылдьан бэйэтэ үөрэнэн үөрэҕи ылбыта. 1923 сыл ахсынньытыгар Верхнеудинскай куоракка (билигин Улан-Удэҕэ) политкууруска үөрэнэ барбыта. 1925 сылтан ВКП(б) чилиэнэ. 1926 сыллаахха Хоринскайдааҕы ВКП (б) Иркутскай куоракка үөрэххэ ыытар. 1931 сыл атырдьах ыйыгар Дарма Жанаев Москваҕа баран тыа хаһаайыстыбатын механизациялааһын уонна электрификациялааһын институтугар (билигин МИМЭСХ) киирэр. 1938 сыл ахсынньытыгар институту бүтэрэн баран Улан-Удэ куоракка авиационнай собуокка инженер- электрик дуоһунаһыгар киирэр. Соторунан энергобюро начальнигын дуоһунаһыгар көһөрүллүбүтэ. Аҕа дойду Улуу сэриитэ саҕаламмытыгар фроҥҥа тылланан барбыта.

Аҕа дойду улуу сэриитэ

Кыһыл армия кэккэтигэр 1941 сылтан сулууспалаабыта. 1941 сыл сэтинньи ыйыттан Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа. 23-с гвардейскай мотострелковай сулууспа инженернэй сулууспатын начальнига, гвардия капитана Дарма Жанаев Берлин туһаайыытынан кыргыһыыга уһулуччу хорсуннук сэриилэспитэ.

Хорсун быһыы

1945 сыл муус устар ый 16-25 күннэригэр бадарааннаах, оборчолоох сиргэ биригээдэ подразделениеларын суолларын тэлгээһини тэрийбитэ. Нейсэ, Шпре уонна Тельтов-канал (Германия) үрэхтэри, өрүстэри туоруур муостаны тутууну салайбыта, биригээдэ түргэнник көһөрүн хааччыйбыта. Суолу-ииһи миинэттэн ыраастыыр үлэлэргэ кыттыбыта. Кыһыл Армия кимэн киирэригэр бадарааннаах, оборчолоох сирдэргэ суолу тэлгэтиигэ, биэс муоста тутуллуутун салайбыта. 1945 сыллаахха мус устар 25 күнүгэр гвардия капитана Дарма Жанаев ыараханнык бааһырбыта уонна муус устар 27 күнүгэр госпитальга сытан өлбүтэ. Жагань (Польша) куоракка көмүллүбүтэ. 1945 сыллаахха бэс ыйын 27 күнүгэр тахсыбыт ССРС Верховнай Советын Президиумун ыйааҕынан фроҥҥа немецкэй-фашистскай халабырдьыттары кытта хорсуннук сэриилэспитин иһин Советскай Союз Геройун аата иҥэриллибитэ.

Наҕараадалара

• "Кыһыл Көмүс Сулус" мэтээл (27.06.1945).
• Ленин уордьана (27.06.1945).
• Кыһыл Знамя уордьана (14.09.1944).
• Аҕа дойду сэриитин 1-кы степеннээх уордьана (07.03.1945).
• Аҕа дойду сэриитин 2-с степеннээх уордьана (30.06.1944).
• "Хорсунун иһин" мэтээл (11.08.1942).

Үйэтитии

Дарма Жанаев аатын Бүрээтийэ киин куоратыгар Улан-Удэҕэ баар уулусса, Хоринскайга пионердар дьиэлэрэ, Хоринскай 1 №-дээх орто оскуолата сүгэллэр. Дарма Жанаев аата Аҕа дойду Улуу сэриитин фроннарыгар өлбүт Иркутскайдааҕы государственнай университет устудьуоннарын уонна үлэһиттэрин үйэтитэр обелиска суруллубута. Хоринскай дэриэбинэтигэр Школьнай уулусса олунньу 28 күнүгэр 1962 сыллаахха Жанаев аатынан уулусса диэн уларытыллан ааттаммыта. Кижи сэлиэнньэтигэр Герой аатынан уулусса ааттаммыт.

Сигэлэр

• https://warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=8208 Дарма Жанаевич Жанаев]. Сайт «Герои страны».
• https://web.archive.org/web/20140227164910/http://horschool1.ru/wp-content/uploads/2013/12/Д.Ж.Жанаев.pdf