Бокса тумугэ

48 киилэҕэ барыта алта саха уола кыттыбыта. Маҥнайгынан Самойлов Саша бэйэтин биир дойдулааҕын Бережнев Степаны кытта көрүстэ. 32-12 олох таах табырҕатан кэбистэ. Кикбоксиҥҥа Россия чемпиона Ангел Эверстов рингаҕа эмиэ өр буолбата. Иккис рауҥҥа Вадим Идигешевка (Кемерово) 25-3 лаппа хоттордо. Ол эрээри омос көрдөххө биир эрэ өттүгэр аҥардастыы аахтылар. Дьэ онтон эрэлбит Дмитрий Винокуров бэйэтин уолун Леонид Семеновы 27-13 эрчиллииги курдук холкутук кыайыыны сурунна. Онон финал 1/8 икки эрэ уолбут хаалла. Онно Нерюнгри боксера Самойлов аан дойду 2001 сыллаах кыайыылааҕын Сергей Казаковы кытта кииристэ. Олох харса суох утарсааччытын, ринганы биир гына эккирэтэ сылдьан ыкта да, наар ахсаан биир эрэ өттүгэр ааҕылынна. Ахсаан 4 : 1, 13 : 4, 18 : 6, 25 : 10 наар Казаков туһатыгар буолан истэ. Онон Александр Самойлов улахан опыттаах боксеры кытта тэҥҥэ киирсэн, киһи инники элбэҕи кэтэһэр боксера тахсан иһэрин көрдөрдө. Европа үс төгүллээх чемпиона Сергей Казаков Ульяновскайтан сылдьар, турнир сүрүн судьуйатын, уруккута биллиилээх боксер Евгений Судаковы кытта биир дойдулаах, өссө биир кулууп эбиттэр. Кини биллэн туран биир дойдулааҕым кыайарын баҕарабын, ол эрээри кини киирсэр кэмигэр ринганы көрөн олорорум да көҥүллэммэт, туран баран хаалабын диэн кэпсээтэ. Ол эрээри сүрүн судьуйа авторитета биллэн туран сууттуу сылдьар судьуйаларга улахан оруолу ылара чуолкай суол. Маҥнайгы киирсиитигэр уһун илиилээх-атахтаах Казаков татар Файзериевы олох аҥардастыы сынньыбыта 20-0, онон путевканы ылар санаалаах эрэ кэлбитин тута көрдөрбүтэ.

Европа былырыыҥҥы кыайыылааҕа, аан дойду Кубогар кубинец Варелаҕа тулуспатах Давид Айрапетян дьэ кырдьык олус улахан маастар буолбутун итэҕэттэ. Маҥнайгы киирсиитигэр Тюмень маастарын Двинскайы 33-10 кыайа тутта, онтон Идигешевы иккис рауҥҥа 27-7 олох таах табырҕатан кэбистэ! Киирсэр манератын талбытынан уларыта сылдьар, кыра уҥуохтаах, киэҥник саайталыыр армянин кырдьык удобнайа суох боксердарга киллэриллиэн сөп. Онтон Россия сэбилэниилээх күүстэрин чемпиона, кыһыҥҥы Россия «Олимпийскай эрэллэр» диэн чемпионатын призера Дима Винокуров Россия чемпионатын үрүҥ уонна боруонса медалиһын Ананьин Сергейы (Иркутскай) кытта таҕыста. Ол иннинэ Ананьин Ташкараков диэн хакас уолун ынырык киирсиигэ баһыйбыта 33-19. Киһитэ кэлин икки сутуругун туттан баран олох эккирэтэ сылдьан охсуспута. Ол эрээри биһиги уолбут Россия бу үһүс нүөмэрдээх уолун олох күлүүгэ-элэккэ ыытта! Аһаран биэрдэҕинэ, киһитэ халлааны харбыалаһа сылдьар, тэмтэрийэн сири булар! Онтон биһиги уолбут олох ынырык түргэн 6-2, 19-4, 25-5 кыайан истэҕинэ киирсиини тохтотон кэбистилэр! Билиҥҥи быраабылананан бастакы үс рауҥҥа 20 очконан баһыйан истэҕинэ киирсиини тохтотоллор, төрдүс рауҥҥа тохтоппоттор, төһө да очкону ыл.

51 киилэҕэ киэҥ Россияҕа урут биэстэ бастыы сылдьыбыт Георгий Балакшин маҥнайгы утарсааччытын чечен уола Казбек Дежухаровы үс раунд киирсэн 20-0 хотто! Оттон иккис киирсиитигэр Удмуртия боксера Евгений Ермаковы 8-3, 15-6, 20-6, 26-8 аа-дьуо сылдьан кыайда. Уруккутугар холоотоххо, арыый бытаарбыт курдук. Аҥардас маастарыстыбата үрдүгүнэн баһыйар буолбут. Уулаах Аантан төрүттээх, Виктор Пудов үөрэнээччитэ, Азия оҕолорун кыайыылааҕа, маастарга кандидат, күрэхтэһиигэ бүтэһигинэн киллэриллибит 18 саастаах Семен Степанов айдааны таһаарда! Тюмень маастарын Рустам Набеевы 8-5, 19-12, 27-16, 36-25 туох да харса-хабыра суох кииртэлээн олох хотон таҕыста! Ол кэнниттэн уһун илиилээх-атахтаах Алексей Поповы (Анаабыр) 10-1, 17-4, 21-7, 25-11 үөс-батаас биэрбэккэ олох тунайдаан кэбистэ! Онон соҕотохто Россия призера, өссө Россия сборнайын чилиэнэ буола түстэ! Эмиэ эдэр Владелен Алексеевпыт москвич, аан дойду уонна Европа кикбоксиҥҥа чемпионугар Евгений Гусевка тулуспата, 25-5 хотторон истэҕинэ үһүс рауҥҥа киирсиини тохтоттулар. Россия 2005-06 үрү¬ҥ көмүс призера башкир Слава Еремеев (48 киилэҕэ) биир дойдулаахтарын Ивановы уонна Ильгиз Махмутовы хотуталаата. Онтон Гусевы 21-11 олох баһыйа тутта, киһитэ кыһыйан наар уоран охсо сатыы сырытта.

54 киилэҕэ Россия икки төгүллээх кыайыылааҕа (2005-06) Али Алиев иккис киирсиитигэр омскай уолугар Зинат Жандыбаевка олох хотторон кэбистэ. Зинат омугунан казах, аан дойду сэбилэниилээх күүстэрин икки төгүллээх чемпиона, Россияҕа иккитэ призердаабыта (2004, 2006). Интернакка суруйалларынан урут наар балылла сылдьыбыт үһү. Геннадий Ковалевка эҥин наар мэһэй буола сылдьыбыт. Быйыл Германияҕа турнирга аан дойду призерун, олохтоох уолу олус эрэллээхтик кыайбыт. Көнө күүстээх охсууларынан, дагестанецы сабыта сынньан кэбистэ. Сорох очкотун олох аахпатылар, ол үрдүнэн 1-5, 4-12, 10-19, 16-27 туох да олус эрэллээхтик фавориты кыайда. Кэлиҥҥи Аан дойду кубогар Россия чиэһин көмүскүү сылдьыбыт Илья Максимовы (Хабаровскай) финал 1/16 чиэппэригэр чуваш уола 19 саастаах Волков Женя 3-7, 6-16, 10-24, 14-28 тоҕута сынньан кэбистэ, нокдаун эҥин ыыта сырытта! Кэлин сэниэтэ олох эстэн хаалла. Эмиэ 19 саастаах москвич Сергей Водопьянов маҥнайгы киирсиитин үчүгэйдик кыайан баран, иккис киирсиитигэр эмиэ москвич Соломонов рингаҕа тахсыбата, быһа хоттордо.

Биһиги уолбут, Россия оҕолорго 2001 сыллаах чемпиона, Россия сэбилэниилээх күүстэрин кыайыылааҕа Коля Дмитриев биир дойдулааҕын Сыроватскай Васяны олус итэҕэтиилээхтик баһыйа тутта. Онтон икки киирсиигэ кытаанах характердааҕын көрдөрөн, Каюмовы уонна Амбарцумяны олус тыҥааһыннаах киирсиигэ кыайбыт люберец Дробышев Пашаны 7-2, 6-12, 10-21, 13-28 итэҕэтиилээхтик кыайда. Урут 2000 сылга Азия оҕолоругар бастыырын көрдөххө, мельница курдук алларааттан-үөһээттэн туох-да тохтоло суох биэртэлиир буоллаҕына, бу сырыыга Дмитриев кэтэһэ сылдьан очко хомуйар буолбут, бэйэтэ туох да сүрдээҕин ол сылдьан аһарар. 57 киилэҕэ кэлин киллэриллибит Андрей Трофимов маастар Евгений Градовиһы кытта киирсиигэ кэлин рауннарга сэниэтэ тиийбэккэ эһиннэ, киһитэ күүһүнэн баһыйара бэрт эбит. 7-5, 13-10, 18-20, 20-33 маҥнай кыайан иһэн хоттордубут. Онтон 146 киирсииттэн 135 кыайбыт дагестанец Альберт Селимов Евгений Градовичы 26-11 илиитин олох түһэрэ сылдьан, атаҕынан сүүрэ сылдьан, икки илиитинэн тэҥинэн оонньоон, астыктык кыайда. Россия үс төҕүллээх призера, 2001 сыллааҕы кыайыылааҕа Афанасий Поскачин Челябинскай уола Стрелков Андрейы 7-2, 12-8, 18-11, 28-12 нокдаун эҥин ыытан кыайыыта уолбут олох үчүгэй эбит диэн, эрэх-турах санааны үөскэттэ. Саха уола Гавриил Саввин Москва маастара Иван Соломоновы 3-5, 13-7 маҥнай кыаттаран иһэн, кыайыыга улахан дьулуурдааҕын көрдөрөн 19-19 тэҥнээтэ, бүтэһиккэ биир төбө үрдүк уолга харса суох кииртэлээн 28-24 кыайан, эмиэ улахан үөрүүнү-көтүүнү аҕалла. Онтон Саха сирин представитела (омуга бурят) Владимир Будаев Новосибирскай уолун 19 саастаах Хасан Иргашевы наар ыга сырытта, харса суох кииртэлээтэ, баһыйа тутта да, судьуйалар киниэхэ олох аахпатылар 6-3, 24-19 кыайан иһэн, 25-26 буолла, төрдүс рауҥҥа 34-40 хотторууну биэрдилэр. Онон аны Саввин Иргашевы кытта боруобалаһар буолла. Хасан сахаларга ыарахан тыыннаах эбит, өсөһү өссө өһөс баһыйар диэни тутуһан, сынтарыйбат кыайыыга дьулуурун көрдөрөн туран 4-7, 7-17, 13-27, 19-33 рингаттан эмиэ кыайан таҕыста. Дистанцияттан сылдьан биирдиилээн охсон очко хомуйда. Дьэ онтон Афоня Поскачины утары таҕыста. Бу сырыыга киирсэ сатаата да, биһиги киһибит маастарыстыбата үрдүгэ бэрт буоллаҕа дии, 6-3, 12-6, 17-11, 26-13 булчут курдук бэргэнник ытыалаан наадалаах очколары хомуйда.

Манна тахсан эрэр сулус Володя Саруханян (Самара) Араик Амбарцумовы (Ставрополь) 33-16 олох эттээн кэбистэ. Онтон 19 саастаах Петр Почтары (Москва) иккис рауҥҥа ахсааны 26-6 тиэрдэн кыайда. Олимпиадаҕа биирдэ бастаан баран, профессионалларга киирсэ барабын диэтэ. 28 саастаах, Болгария үтүөлээҕэ, Россия аан дойду кылаастаах маастара Алексей Шайдулин бастакы киирсиитигэр Сибиир биэс төгүллээх чемпиона Чита уолугар Александр Перминовка 25-24 маҥнай хотторон испитэ, онтон судьуйалар көмөлөрүнэн 36-30 кыайан таҕыста. Иннэ туораан хаалбыта буоллар, элбэх кэскиллээх уолу мэһэйдиэ суох эбит. Иккис киирсиитигэр Георгий Кевлишвилыны утары олох атыннык кииристэ. 16-41 иккитэ нокдаун биэрэн кыайыыны сурунна. 2001 сылга эдэрдэргэ Европа кыайыылааҕа, Челябинскай уола Эдик Абзалимов Рагим Магеррамов (Ульяновскай) уонна Ильдар Ваганов (Питер) курдук бэртээхэй боксердары хотто. Наар куота сылдьан киирсэр, наада буоллаҕына охсуһан да ылар. Онтон Алексей Шайдулины утары олох тэҥҥэ кииристэ, сорох очкотун аахпатылар. Ол үрдүнэн 18-22 эрэ баһыттарда, Шайдулин утарсааччыларын наар ыга киирэ сылдьан саайталыыр идэлээх эбит. 60 киилэҕэ үтүөлээх маастар Алексей Тищенко бастакы утарсааччыта эмиэ Омскайтан сылдьар Антон Колосницын тахсыбата. Иккис киирсиитигэр Антон Рыжиковка үрдүк маастарыстыба кылааһын көрдөрдө. 24-9 олох эрчиллэ сылдьар курдук киирсэн кыайда. Гривачев Семен Челябинскайтан сылдьар, Россия 2005-06 сыллаах призера Ганеев Артуры кытта финал 1/16 иэдээн киирсиини көрдөрдүлэр. Тэҥ баайыылаахтар эбит 16-17 Гривачевка Туймаадаҕа эмиэ кыайыы дьоло тосхойдо. Саха сирин боксера Руслан Баланов Владивостоктан сылдьар Роман Голубковка маҥнай олох кыайан иһэн, кэлин рауҥҥа сэниэтэ олох эстэн хаалла, ону ахсаан да көрдөрөр 6-6, 15-8, 19-18, 20-24. Онон биир эрэнэр, опыттаах былырыын Россияҕа, бэһис буолбут боксербыт биирдэ эрэ киирсэн хаалла. Тищенконы кыайар санаалаах кэлбит Максим Игнатьев интириэһинэй стиллээх боксер, киирсэр стойкатын уларытар, дистанциятын тутуһа сылдьан биирдиилээн очко хомуйар. Имиль Иксановы 36-13 ас гыммата. Алексей Тищенко баара эрэ 22 саастаах, уонна аан дойдуга бары титулы ылбыт боксер эрээри, олох сэмэй, киһи улуу боксер эрэ диэбэт боп-боростуой дэриэбинэ аайы баар көрүҥнээх, мичээрдии сылдьар элэккэй майгылаах уол эбит. Дьокуускай куораты сөбүлээбит, кыра куоракка театрдара элбэҕин бэлиэтии көрбүт, кыргыттар туһунан ыйыппыттарыгар, тренердара эрчиллэриттэн ордубат диэн олох саба саҥаран кэбистилэр. 64 киилэҕэ Олимпиада финалиһа Геннадий Ковалев биһиги маастарга кандидат Ваня Ерыгиммытын түөрт раунд киирсэн олох баһыйда, ол эрээри уол олох үчүгэй өйдөбүлү хаалларда, сборга тиийэн эрчилиннэҕинэ киһи элбэҕи кэтэһэр боксера. Атын киирсиилэри көрдөххө Ковалев атын маастардары эмиэ барыларын олох киһилээбэт, «Нуучча танката» диэн аан дойдуга биллэр 32 саастаах Александр Малетин (ХМАО) иккис киирсиитигэр Кемерово уолун Алексей Зубок диэни сытыы киирсиигэ 32-23, Россия үс төгүллээх чемпионун, икки төгүллээх эдэрдэргэ Европа чемпионун, бэйэтин саастыылааҕа Дмитрий Павлюченковы 28-15 кэлин уһуктан олох үнтү кырбаан кэбистэ. Маҥнай тэҥҥэ киирсибитэ буолан иһэн, охсорун-киирэрин эбэн биэрэр эбит. 21 саастаах москвич Саша Иванов 19 саастаах, эдэрдэргэ Европа чемпиона Хабаровскай уола Андрей Замковойу 21-15 хатыһыылаах киирсиигэ кыайда. ¥һүс киирсиитигэр Россия былырыыҥҥы финалиһын Эдуард Амбарцумяны 17-9 чаҕылхай үҥкүүнү, аһарыыны көрдөрөн баһыйда. 69 киилэҕэ саамай улахан сенсацияны ЯГУ студена Василий Лисица оҥордо. Ыам ыйа иккис киэһээтигэр саамай бүтэһик киирсиигэ кини Россия 2005 сыллааҕы чемпиона, былырыыҥҥы боруонса призера Давид Арустамяны (Москва) утары таҕыста. Бу сырыыга биллэн туран туох да шанс суох диэн дьон сороҕо эрдэ дьиэлээбитэ. Онтукпут доҕор уолбут киһитин кыайан кэбиспит! Атаҕынан түргэнник хамсанан, киһитин бэйэтин киирсэр стилигар киллэрэн төрүт буккуйан кэбиспит 11-8 кыайыыны биллэрбиттэригэр трибуналарга олорор көрөөччүлэр ыһыылара-хаһыылара сүрдэннэ, дьон олох сүргэлэрэ көтөҕүллэн тарҕаста. ¥һүс киирсиигэ «Олимпийскай эрэллэргэ» иккитэ бастаабыт эмиэ аан дойдутааҕы кылаастаах маастар Максим Коптяковы (ХМАО) утары таҕыста. Бу уол иккис киирсиитигэр сүрдээх күүстээх Удмуртия уолун Алексей Астаховы баһыйбыта сэрэхэтитэрэ. Бу сырыыга эрдэттэн киирсиэхпитин сөп, боруонсаҕа биир хардыы эрэ хаалла диэн суоттаныы бөҕөтө. Ол эрээри уолбут үһүс төгүлүн бэйэтин кыаҕын таһынан кыайан киирсибэтэ. Бастакы икки киирсиитигэр туох баарын биэрбит быһыылаах, бу сырыыга олох умайан хаалла. Атаҕынан эмиэ үчүгэй баҕайытык хамсанар эрээри, илиитэ олох барбат, киһитин охсубата. Рыбаковтаах быһаарбыттарынан, киирсии саҕаланыыта күүскэ охсуллубут, онтон салынна бадахтаах. Онон бу сырыыга 4-0, 7-1, 12-2, 18-3 хоттордубут. Ол эрээри Вася Россия сборнайын тренердарыгар олох үчүгэй өйдөбүлү хаалларда, кэлин улахан түһүлгэлэргэ ыҥырыллыа турдаҕа. Саха сирин хамаандата ситиһиитигэр кини бэйэтин улахан кылаатын киллэрдэ. Лисица ааттаахтары кытта инник киирсэр буоллаҕына, мин киниттэн туох итэҕэстээхпин диэн санааттан арааһа кэлин тахсыбыт уолаттар бары бэйэ кыахтарын барытын көрдөрөн туран кииристилэр. Бу ыйааһыҥҥа 31 саастаах, Россия икки төгүллээх чемпиона, аан дойду Кубогын уонна Европа турнирын кыайыылааҕа Андрей Баланов тэҥнээҕэ суох. Кини корпуска сериянан үлэлээн Грознайтан сылдьар Едисултановы 22-2, Воронежтан кэлбит Мякиныны 22-2 ахсааны тиэрдэн биирин үһүс, иккис киһитин иккис рауҥҥа быһа кыайда. 2004 сылга «Азия оҕолоругар» бастаабыт Сергей Ситников (Новосибирскай) аан дойду полицейскайдарга кыайыылааҕын, Россия 2005 призерын Андрей Ракислов иккис охсуутугар олох нокаут барда, киирсии 10 сөкүүндэҕэ тохтотулунна. Вологда эрэлэ, аан дойдуга байыаннай сулууспалаахтарга чемпиона Дмитрий Иванов олус күүстээх утарсааччыларга түбэстэ. Маҥнай Антон Алексеевы (ХМАО), онтон биир лидеры осетин Батраз Баскаевы 26-34 сабырыйда, финал 1/16 Европа үрүҥ көмүс призерын, Аан дойду Кубогын хаһаайынын Олег Комиссаровы (Волгоград) 23-17 итэҕэтиилээхтик баһыйда. Комиссаров икки маҥнайгы киирсиитигэр үчүгэй техниканы көрдөрөн кыайбытыгар, үөһээ тахсан өссө күүһүрбүт диэн хайҕаммыта манан бүттэҕэ, АЛРОСА анал самолетыгар угуллан 7 чыыһыла сарсыардатыгар эрдэ туораабыттары кытта Москваҕа атаарылынна.

75 киилэлэр киэһээ дьон тарҕаспытын кэннэ, бүөмнээн олус кыраһыабай киирсиилэри көрдөртөөбүттэр. Ордук манна москвич, 21 саастаах Дима Чудинов күннээтэ. Андрей Баланов бииргэ төрөөбүт быраатын Иван Балановы маҥнайгы рауҥҥа олох нокаут биэрбит! Онтон биллиилээх маастары Швед Даниилы икки өттүттэн күүстээх охсуулардаах киирсиигэ, бэйэтэ төһө да нокдаун бара сырыттар, кэнники кимэн кыайыылаах тахсыбыт. Журналистарга Матвей Коробовы солбуйа кэллим диэн кэпсээбит! Финал 1/16 тахсан Россия былырыыҥҥы призера Алексей Щербаковтыын (Новосибирскай) олох ынырык киирсиини көрдөрдүлэр! Хол сиртэн холоонноохтор көрсүбүттэр диэн маны этэн эрдэхтэрэ! Ахсааннара да ону туоһулуур 4-5, 15-15, 26-27, 39-39! Ахсааннара тэҥнэстэҕинэ, судьуйалар ким кыайбытын быһаараллар, манна 3-2 Чудинов туһатыгар буолбут да, кэлин Щербаков тренера дьиҥэр судьуйалар 4-1 мин уолбар биэрбиттэрэ диэн айдаара сылдьара. Онтон компьютер охсууну аҕыытын көрөллөр. Манна кыһыл муннукка 88 охсууну, күөх муннукка 90 охсууну аахпыт! Дьэ компьютер да чулууну кыайан быһаарбатах! Биир өттүттэн суостаах-суодаллаах Россия финалиһа Дмитрий Башкатов эрэллээхтик кыайыыга хардыылаан иһэр. Кини финал 1/16-гар аан дойду кылаастаах маастар Николай Галочкины 20-13 баһыйда.

Биһиги уолбут баара эрэ 19 саастаах, маастарга кандидат Петя Егоров сэрэбиэйинэн Матвей Коробовка түбэһэн хаалла! Ол эрээри биһиги уолбут онтон толлон турбат киһи буолан биэрдэ. Хата бэйэтэ кимэн киирэ сатаалаата да, ахсаан олох хамсаабата көрөөччүлэри сөхтөрдө. Россия үс төгүллээх кыайыылааҕа Коробов ол аайы тэйэн биэрэ-биэрэ сериянан охсор, киэҥник дайбыыр. 20 очкоҕа тиэрдэн үһүс рауҥҥа киирсии эрдэ тохтотулунна, омос эттэххэ, Коробову уолбутуттан быһаатылар, тэтимин өссө эбэн испитэ. Онон сэрэбиэйэ табыллыбыта буоллар, Лисицаттан уонна Лихмантан хаалсыбат эдэр уол туораан хаалаахтаата. Онтон Коробов иккис утарсааччытын Дима Чудинов быраатын Федоры 23-3 табырҕатан кэбистэ. Кинини утары тахсыахтаах питерец Алексей Кадочников иккис киирсиитигэр Рязаньтан сылдьар Бровкины 20-14 баһыйа тутта.

81 киилэҕэ Саха сирин боксера Тенгиз Гугунава бэйэтиттэн икки төбө улахан Евгений Макаренкоттан олох куттаммакка кииристэ! Олох аһаҕастык кииртэлээтэ, Макаренко күлэ-күлэ ыксаан кууһан ылан эрэ тохтотолоото. Киирсии ахсаана 7-3, 20-6, 28-8 түмүктэннэ. Онтон кэлин аан дойду Кубогар 2005 сылга бастаабыт Макаренко үс аан дойдутааҕы турнир кыайыылааҕар Калининградтан кэлбит Александр Московскайы экзаменнаата. 8-5, 16-11, 24-18, 31-22, эдэр уол үтүөлээх маастары көлөһүнүн тохто. Сорох табыытын төрүт аахпатылар. Артур Бетербиев хайдах эрэ былыргы маастардары, ордук олимпийскай чемпион Валерий Попенченконы санатар. Олох аһаҕастык киирсэр. Ким күүстээх удардары тулуйар диэн санаалаах эрэ киирэр, онтон бэйэтэ этэ-сиинэ толорута туох да хотутуо суох курдук. Ол курдук ингуш Адам Белхороевы сынньыһыыга 24-10 олох тоҕута биэртэлээн, иккитэ нокдаун саайан үһүс рауҥҥа бэриннэрдэ. Иккис киһитэ москвич Михалкин үчүгэй боксер эрээри, ону көрөн, саллан рингаҕа тахсыбата. Хата свердловчанин Егор Мехонцов киирсэрин сөбүлүү көрдүм. Түргэнник сериянан үлэлиир. Иванов Никитаны уонна Федоров Антоны тулуталаабата, ас гыммата.

91 киилэҕэ Нерюнгри боксера Вадим Лихман олус диэн үөттэ-соһутта! Саха сиригэр биир да киһи утары тахсыбакка бастыыр буолан, хайдаҕа-туга улаханнык биллибэт этэ. Ону баара уһун-курбуу уҥуохтаах Вадим Лихман Абдулхамид Нурмагомедовы 30-10 үһүс рауҥҥа эрэ диэри тиэртэ. Дьэ онтон доо, Россия билигин бастакы нүөмэрдээх боксерын Абукар Дзангиевы (Ингушетия) утары таҕыста. Тоҕо бастакы диэтэххэ, Болгарияҕа турнирга украинец Пояцыгы эрэллээхтик кыайбыт. Онтон Денис Пояцык Романчугу Европа финалыгар иккитэ охторон, гоҥҥа ситэри тиэрдибэккэ кыайбыта. Осетинныы фамилиялаах Дзангиев Аан дойду Кубогын финалиһа, онно кубинеһы олох баһыйбыта, сэбилэниилээх күүстэргэ аан дойду чемпиона. Дьэ оннук ааттаах-суоллаах киһини утары Вадим этэргэ дылы биир да шанса суох курдук этэ. Ол эрээри киирээт даҕаны олус күүстээх охсууларынан киһитин төбөтүн дьик гына түһүөр утары көрсөн истэ. Көрөөччүлэр дохсун ытыс таһыныыларынан доҕуһуоллатан, киһитин аҥардастыы саайталаабытынан киирэн барда, утарсааччытын хас хардыытын барытын ааҕар, онон инникилээн иһэр, хас оҕустаҕын аайы тапта. Ол аайы зал иһэ олох ньиргийэн олордо! 9-2, 14-4, 18-7, 25-8 олох баһыйа тутан сөхтөрүү-бөҕөтүн сөхтөрдө. Баара эрэ бэһис сылын боксанан дьарыктанар уолга Россия призера буолар сөҕүмэр ситиһии! Аны Россия хамаандатын сборыгар сылдьан, ааттаахтары кытта бииргэ эрчиллэн, Саха сирин элбэхтэ ааттатар маастар тахсан иһэриттэн үөрүөххэ эрэ сөп.

Онтон Роман Романчук бастакы утарсааччыта ингуш Михаил Манкиев өр баҕайы тахсыбатаҕа. Онтон кэмниэ-кэнэҕэс аргыый-аҕай иһэрэ көстүбүтэ. Бастакы рауҥҥа 9-2 олус күүстээх охсууларын ылан баран, иккис рауҥҥа киирбэккэ эрэ тренера сотторун бырахта. Иккис утарсааччыта Павел Никитаев иккис рауҥҥа эрэ диэри тиийдэ 24-1 буолан, киирсии тохтоото. Алларааттан баһан таһааран охсуталыыр, бэйэтэ саннынан хамсанан олох таптарбат, ол эрээри биир сиргэ турар курдук, атаҕынан үчүгэйдик хамсаабат эбит. Онтон аан дойду, Европа эдэрдэргэ чемпиона Евгений Романов эмиэ эдэрдэргэ аан дойду, Европа сибиэһэй кыайыылааҕын Сергей Калчугины 29-19 хотто, онтон Россия призерыгар, аан дойдуга сэбилэниилээх күүстэр кыайыылаахтарыгар дагестанец Мусалчи Магомедовка 8-2, 10-16, 12-21, 15-28 хотторон кэбистэ. Кэнники кыыһыран киһитин олох кырбаан кэбистэ да, судьуйалар аахпатылар. Ол иһин Россия сборнайын сүрүн тренера бырачыас түһэрдэ диэн буолла.

Аан дойдуга сэбилэниилээх күүстэргэ кыайыылааҕа, Россия 2004-05 сыллаах призера, эдэрдэргэ Европа чемпиона, 22 саастаах ингуш Рахим Чахкиев Спартак Бахтияровы 23-3 эттээтэ. Киниэхэ ыалдьаары Дьокуускай эргин олохтоох ингуш диаспората барыта мустубут, сахаттан быдан аҕыйах ахсааннаах омукка маннык талааннаах боксердар баалларынан биллэн туран олус киэн туттан эрдэхтэрэ. Дохсун ытыс таһыныытынан кыра уҥуохтаах Рахим киһитигэр олох сүүрэн киирэн ыкпытынан барар. Иккис утарсааччытын Мухин Дмитрийы 24-9 аҥардастыы сыста.

91 киилэттэн үөһээҕэ Россияҕа иккитэ кыттан, аҕыс нокауттаах Магомед Абдусаламов киирсиитин кыайан көрбөккө хааллыбыт. Биир дойдулааҕа Гаджи Муртазалиев быһа бэриннэ, рингаҕа тахсыбата. Онтон бэйэтэ Хасавюртан сылдьар Шамиль Гаджиевы утары ыалдьыбыт аатыран тахсыбата. Уола Митяевы иккис рауҥҥа 23-3 олох лаппа баһыйбыта. Биитэр Абдусаламовтааҕар ордук дуу, биитэр Тимурзиев олох форматыгар сылдьарын көрөн туох да шанс суоҕун өйдөөн, чемпионаты эрдэ түмүктээтэ. Бу уолу аны профиларга эрэ көрөрбүт буолуо, биир охсуунан дөйүтэрин эрэ билэр. Онтон 23 саастаах, Европа чемпиона, Аан дойду Кубогын 2005 сыллааҕы кыайыылааҕа, кэнники Аан дойду кубогын финалиһа Ислам Тимурзиев утарсааччыларын кылгас охсууларынан, искэ биэртэлээн доргутан өр гыммата, бэринэргэ күһэйдэ. Каменевы 18-0 кыайан истэҕинэ бэриннэ. Бэл десантник Сергей Харитонов 21-1 иккис рауҥҥа саҥардыы киирээт аһары баһыттаран, киирсии тохтоото. Ол иннинэ НТВ каналыгар «микс-файт» киирсиитигэр сулустуур Сергей Харитонов икки маҥнайгы утарсааччытын кытары маҥнай тэҥҥэ киирсэн истэхтэринэ, кэлин олох үнтү сынньан кэбистэ. Ол бэйэтэ Тимурзиевка олох тулуспата. Киһи киһини баһыйара диэн маны эттэхтэрэ.

Россия 2005 сылга үрүҥ көмүс финалиһа, 2006 сыл призера Европа ыччаттарга 2000 сыллааҕы кыайыылааҕа башкир омук Нияз Файзуллин Хизир Плиевы кыайан баран, Хизир Исмаиловы кытта киирсиитигэр үнтү түһэннэр соҕурууттан самолетынан аҕалыллыбыт, сыаналаах ринганы көтүрэ сырыттылар. Киирсии эмиэ иккис рауҥҥа ахсаан аһары баран тохтотулунна. 21 саастаах, Европа эдэрдэргэ кыайыылааҕа Аршба Давид (Москва) үс чаҕылхай кыайыыны сурунан полуфиналга таҕыста. Хайсаров, Файзуллин курдук маастардары таһаҕас оҥостубата. Файзуллины 18-27 ахсаанынан кыайда.

Финал аҥаарыҥааҕы киирсиилэр. Кыаттарбыт уолаттар бары Улуу Россия түһүлгэтин боруонса призера буоллулар, уонна Россия сборнайын чилиэнэ буолар чиэскэ тигистилэр! 48 киилэҕэ 325 киирсииттэн 259 гар эрэ хотторбут, икки төгүллээх олимпиец Сергей Казаков Петров Павел диэн Хабаровскайтан сылдьар 20 саастаах Павел Петровы экзамен тутта. Уол харса суох кииртэлээн олох ыксата сырытта, Казаков киһитин илиитин баайан, наар куустуһа сатаан таҕыста. 2-0, 7-3, 11-8, 14-10 опыттаах маастар туһатыгар буолла. Дьэ онтон 98 киирсииттэн 79 кыайбыт 22 саастаах Дима Винокуров кэлин Россияҕа үстэ субуруччу бастаабыт 23 саастаах Давид Айрапетяны утары таҕыста. Урут иккитэ киирсэн тураллар, онно армянин лаппа баһыйбыта. Маҥнай тэҥ киирсии буолуох курдуга, онтон уолбут күүстээх охсууга түбэстэ дуу, олох биир сиргэ туран хаалла. Онон киирсии бэрт хобдохтук 6-2, 19-4, 25-5 түмүктэннэ. Ананьины утары курдук киирсибитэ буоллар олох атын хартыына буолуо этэ, эрдэттэн умайбыта хамсаныытыттан биллэр этэ, кыайар санаата суох киирбитэ өтө көстөрө. Россия сборыгар ыҥырыллан, улахан турнирдарга кытыннаҕына, сыыйа киирсэр опыт кэлэн иһиэ буоллаҕа. 51 киилэҕэ Россия үтүөлээх маастара Гоша Балакшин бэйэтин уолун Семен Степановы Россия тренердарын хараҕын ортотугар олох киһилээбэтэ. 5-0, 13-1, 18-1, 33-2 сабырыйда, уол киһитин аатыттан-суолуттан саллара харахха быраҕыллар, олох урукку киирсиилэригэр курдук киирбэтэ. Бүтэһик рауҥҥа иккитэ эдэр уолу нокдаун охсо, доргута сырытта. Россия 2005-06 сыллаах призера, спорт маастара, 20 саастаах Магомед Абдулхамидов атакалыыр стиллээх, үчүгэй былчыҥнардаах, күүстээх охсуулардаах, олус кутталлаах утарсааччы тахсан эрэр. В.Еремеевы таһаҕас оҥостубата 28-8 тиэрдэн үһүс рауҥҥа киирсии тохтотулунна.

54 киилэҕэ олох сотору үтүөлээх маастар буолар толору кыахтаах Зинат Жандыбаев маастар-кылаас биэрдэ. Классическай стойканан киирсэр, биир инники атаҕар үктэнэн баран олох тэйиэккэлии сылдьар, охсоро да олус сэниэлээх, тыастаах-уустаах. Чуваш Волков күүстээх боксер этэ да, күппүлүү барда 25-5 киирсии үһүс рауҥҥа тохтотулунна. Биһиги эрэлбит Коля Дмитриев 19 саастаах, Кореяҕа аан дойду Кубогын призера Сергей Водопьяновы утары таҕыста. Москвич уһун илиитин өрө ууна сылдьан бигээн охсуталыыр, ринга ортотун төрүт биэрбэт. 11-0, 17-4, 27-7 мөккүөрэ суох хоттордубут, ол эрээри сорох очкобутун аахпатылар.

57 киилэҕэ ааспыт 2006 сылга Россияҕа, Европаҕа бастаабыт дагестанец Альберт Селимов уонна оҕолорго аан дойду икки төгүллээх кыайыылааҕа, 2005 сылга Европа чемпиона 17 эрэ саастаах Володя Саруханян (Самара) олох чаҕылхай киирсиини көрдөрдүлэр! Уол олох чаҕылхай киирсиини көрдөрдө. Олох туох да тохтоло суох түөрт раунд устата кииртэлии турда. Зал молодец диэн ол аайы оргуйан олордо. Харса суох ойоҕостоон саайталаата, быыһыгар күүскэ табыталаан да ылла, киһитин иккитэ охтордо даҕаны, халтарыйда диэн буолла. Селимов оонньоһон кэтэһэ сылдьан киирсэр, дэлэҕэ улуу Рой Джонсы кытта тэҥнэниллиэ дуо? Селимов 9-6, 19-11, 30-17, 38-26 ахсаанынан кыайда даҕаны, төбөтүнэн Зидан курдук Саруханяны түөскэ охсубута, ким дьиҥэр кырбанан кыыһырбытын туоһулуур. Лебзяк маннык утарсааччыга сыһыан иһин, дагестанецы устан кэбиһиэххэ баара диэн кэлин эттэ. Онон Саруханян сулуһа улахан дьоҥҥо маҥнай Туймаада түһүлгэтигэр таҕыста, кэлин 21 үйэ Олимпиадаларыгар, профессиональнай рингаҕа бу ааты элбэхтик истэрбит буолуо! Онтон Афанасий Поскачин Россияҕа 2001 сылга 54 киилэҕэ бастыы сылдьыбыт буоллаҕына, 2000-2001 сылларга 57 бастаабыт, аан дойдуга иккиэн бииргэ 2001 сылга кыттан тураллар, эрчиллиигэ наар биир паараҕа турар киһитин Алексей Шайдулины утары таҕыста. Шайдулин уҥуоҕунан да уһун, этэ-сиинэ да халыҥ, дьоннорун күүһүнэн-уоҕунан баһыйара биллэр. Чугастан, сыста сылдьан түргэнник биэртэлиир, сериянан охсор. Онон Афоня кинини кытта олох сатаан киирсибэтэ 7-3, 19-7, 31-13, 39-18 аҥардастыы баһыттарда.

60 киилэҕэ 241 рингаҕа киирсииттэн 235 эрэ хотторбут Алексей Тищенко Россия 2004-05 сыллааҕы призерын, II Азия оҕолорун үрүҥ көмүс медалиһын Семен Гривачевы кытта олох тэбис тэҥ киирсиини көрдөрдүлэр. Семен Читаттан төрүттээх, билигин Москваҕа дьарыктанар, 2000 сылга Азия оҕолоругар Сергей Бацийы олох баһыйбытын кыайыыны биэрбэтэхтэригэр саха көрөөччүлэрэ айдаан бөҕөтүн тардан тураллар. Тищенко олус түргэнник сериянан охсуталаан ылар, Гривачев чугаска лаппа үчүгэй. Онон ахсаан 6-6, 13-9, 17-11, 28-17 Омскай сулуһун туһатыгар түмүктэннэ. Онтон рингаҕа 20 саастаах, былырыыҥҥы Россия чемпиона, Аан дойду Кубогын финалиһа (Баку) Максим Игнатьев Россия Кубогын үстэ ыла сылдьыбыт Магзумов Володяны утары таҕыста. Кэтэһэ сылдьан биирдиилээн охсуунан очко хомуйустулар. Максим илиитин олох түһэрэ сылдьар, уонна таппыта эрэ баар буолар 5-2, 14-9, 23-17, 33-24 киирсии түмүктэннэ. 64 киилэҕэ Европа чемпиона, 23 саастаах Геннадий Ковалев утарсааччытын эмиэ олох тулуппата. Наар кэтэһэ сылдьан оонньуур. 26-8 астыктык кыайда. Кэтэһиллибитин курдук москвич Саша Иванов Малетиҥҥа олох дьоһуннаах утарсыыны оҥордо! Олох чаҕылхай уол тахсан эрэр, сүүрэ сылдьан олус үчүгэйдик аһартыыр, ынырык реакциялаах, Олег Саитов курдук оонньоһон киирсэр уонна хап-хатыҥыр. Малетин икки сирэйин саптан баран, наар ыга киирэ сатыыр. Ону Саша үҥкүүлүү сылдьан, наар бэйэтэ үлэлээтэ, сериянан охсуолаан ылар. Ол эрээри судьуйалар үтүөлээххэ олус ыалдьаллар 3-3, 6-6, 11-11, 24-15 Малетиҥҥа кыайыыны биэрдилэр, онтон көрөөччүлэр дьүүллэригэр Саша кыайда! 69 киилэҕэ 31 саастаах, 450-нэ рингаҕа тахсыбыт, онтон 430 киирсиитигэр кыайбыт москвич Андрей Баланов балысхан охсуулаах Иркутскай уола Андрей Ракисловтан олох сэрэнэн киирсэн, быарга охсуолаан очко хомуйталаата 13-3 кыайда. Онтон Вологда уола Дмитрий Иванов Максим Коптяковы 23-14 сабырыйан финалга таҕыста.

75 киилэҕэ Россия үс төгүллээх чемпиона, 246 киирсииттэн 235 хоппут Матвей Коробов (билигин Москва) уҥа-хаҥас илиитин уочаратынан быраҕаттаан эдэрдэргэ Спартакиада кыайыылааҕын Алексей Кадочниковы эрэллээхтик 29-10 лаппа кыайда. Эмиэ Москваттан сылдьар Дима Чудинов биир күн киирсибэккэ сынньаммыт быһыылаах. Иркутскайтан сылдьар Башкатов курдук ааттаах боксеры ас гыммата. Ынырык киирсиини көрдөрдүлэр, биирдиилээн олус күүскэ, маҕыйа-маҕыйа охсуолаан Чудинов олох эттээн кэбистэ 5-6, 10-14, 15-21, 18-29 20 саастаах Дима Чудинов Башкатовы быраатын Федяны кырбаабытын иэстэстэ. Онон Д.Чудинов сүрдээх агрессивнай, кыайыыга дьулуурдаах боксер буоларын көрдөрдө. 81 киилэҕэ Россия чемпионатын, аан дойду сэбилэниилээх күүстэрин 2005 сыллааҕы кыайыылааҕа Сергей Ковалев Артур Бетербиевы кытта олох тэбис тэҥ киирсиини көрдөрдө. 3-6, 10-8, 19-18, 24-25 киирсии Артур туһатыгар түмүктэннэ! Бүтэһик сөкүүндэҕэ чечен очкотун тэҥнээн баран, өссө биири сурунна. ¥һүс рауҥҥа Ковалев чугаска охсуһан олох атан истэҕинэ, Бетербиев кыыһыран баран олус күүскэ охсуолаан миэстэтин булларда. 22 саастаах 2003 сылга Европа эдэрдэргэ кыайыылааҕа, Россия финалиһа Егор Мехонцев бэртээхэй боксер үүммүтүн толору дакаастаата. 31 саастаах, төрдүс олимпийскай циклын киирсэ сылдьар Евгений Макаренконы ынырык күүстээх охсууларынан төбөҕө биэртэлээн доргута сырытта, биирдэ нокдаун эҥин ыытта. Макаренко маҥнай корпуска эрэ биирдиилээн охсор, онтон дьэ уһугунна, двойкатынан очко хомуйталаата. Судьуйалар көмөлөрүнэн кырдьаҕас 6-5, 12-11, 18-16, 24-18 кыайан таҕыста!

91 киилэҕэ биһиги уолбут 20 саастаах Вадим Лихман 84 киилэлээх эрэ эрээри, олох куттаммакка 27 саастаах Романчугу утары таҕыста. Киһитэ үгэһинэн ринганы үрдүнэн ыстанан рингаҕа биирдэ баар буола түстэ. 7-2, 14-4, 19-4 буолан турдаҕына, Романчук уһуктан күүскэ үлэлээн эрдэҕинэ эрдэ-сылла кыаттарыыны билинэн соттор быраҕылынна. Эдэр уолу харыстаатахха табыллар. Аны сэттэ сылынан, уолбут баҕар Романчуктан итэҕэһэ суох киһи буола үүнүө. Дьэ онтон төрүт олохтоох ингуштар дохсун ытыс таһыныыларынан Рахим Чахкиев рингаҕа тахсан, олох ыга кииртэлээн кылгас илиитинэн туох баар ыйааһынын туһанан Мусалчи Магомедовы олох аҥардастыы саайталаан киирэн барда. 23-3 тиэрдэн үһүс рауҥҥа киирсии тохтотулунна. 91 киилэттэн үөһээҕэ дагестанец Шамиль Гаджиев олох эһэлии дайбаан дьону-сэргэни дэлби сэргэхситтэ. Ол эрээри Россия икки төгүллээх призера Денис Сергеев көнө охсууларыгар табыалаан үһүс рауҥҥа ахсаан 26-6-ҕа тиэрдиллэн киирсии эрдэ тохтотулунна. Ислам Тимурзиев (Магнитогорск) утарсааччытын Давид Аршбаны иккитэ нокдаун охсо сырытта. Ол эрээри киирсии түөрт раунд устата баран, Ислам олох эстэн хаалла, очконан ситтэрбэтэҕэр баһыыба буолла 7-0, 10-4, 14-6, 17-11 очконан түмүктэннэ. Онон Саха сирин боксаҕа хамаандата Россия турнирыгар күүтүллэбэтэх ситиһиини аҕалла. Биэс боруонса мэтээл (Винокуров Дима, Степанов Семен, Дмитриев Коля, Поскачин Афоня, Лихман Вадим) кэллэ, уонна бу уолаттар бары Россия олимпийскай хамаандатын чилиэннэрэ буоллулар, сборга ыҥырыллыннылар.