Бобуу буортута
 |
Сирэй, арааһа, тус чинчийиилээх. Төрүккэ сигэни эбэр кыах суох буоллаҕына сирэйи сотууга ыытыахха сөп.
Эбии быһаарыы ырытыы сирэйигэр баар буолуон сөп. (2015-09-30) |
Бобуу буортута диэн утарылаһар, өрө барар куһаҕан санааны үөскэтиитэ буолар.
Сахалар оҕону кыра эрдэҕинэ туохтан да матарбакка, боппокко, хаайбакка иитэллэр, үөрэтэллэр этэ. Оҕону боптоххо, ол бобуулааҕы булууга баҕа санааланан хааллаҕына бэйэтигэр куһаҕан буолуон сөп. Бу быһыыны сахалар билэллэрэ, оҕоҕо кыра эрдэҕинэ арыгы истэхтэринэ матарбакка, кыра иһиккэ кутан суолтатыгар да буоллар бэрсэллэрэ. Табааҕы эмиэ таттараллара.
Билигин төрөппүттэр оҕолоро кыра эрдэҕинэ арыгыны, табааҕы бобон иитэллэр. Кыра оҕо өйүгэр-санаатыгар арыгы, табаах куһаҕанын билбэтиттэн, миигин туораталлар, бэрсибэттэр диэн куһаҕан санаа үөскүүрүттэн, элбэхтэ арыгы иһэр уонна бэрсибэт буоллахтарына үгэс буолан олохсуйан хаалыан сөп. Оҕо улааттахпына бэйэм да булан иһиэм диэн баҕа санааны үөскэтинэн улааттаҕына кырдьык арыгыһыт буолан хаалыан сөп.
Оҕо бобууну сөбүлээбэт. Бары үөрэ-көтө иһэр арыгыларыгар ымсыыра саныыра кыччаабат. Ол санаата үгэс буолан хааллаҕына хаһан да умнуллумуон сөп. Кыра эрдэҕинэ үөскээн үгэс буолан хаалбыт баҕа санаатын оҕо улаатан баран толорор кыахтаннаҕына аһара иһэриттэн түргэнник арыгыга ылларар кыахтанар.
Бобуу оҕону арыгыһыт оҥоруон сөп. Сорох улахан дьон бырааһынньык аайы арыгы иһэллэр уонна улаатан эрэр оҕолоругар арыгыга үөрэммэтин диэн ааттаан арыгы бэрсибэттэр, бобууну оҥорон, бу бобууну туоратар баҕа санаатын үөскэтэллэр. Оҕо улахан дьон үөрэ-көтө иһэр астарыттан матан, улаатан баран иһиэм диэн баҕа санаалаах улааттаҕына, кырдьык улаатан баран арыгыны элбэхтик иһэн арыгыһыт буолуон сөп. (1,28).
Кыратык амсатыыттан оҕо арыгыны куһаҕан амтаннаах диэн сөбүлээбэт майгына үөскүөн сөп. Арыгы амтана аһыытыттан оҕо сөбүлээбэт, абааһы көрөр аһа буоларыттан элбэхтик иһэр туһунан санаата амсайдаҕына суох буолар.
Төрөппүттэр бырааһынньыкка иһэр, үөрэр-көтөр астарыттан оҕолорун матарбаттар, була сатаан бобо-хаайа сатаабаттар. Бэйэ холобурун көрдөрөн арыгыны кэмнээн, биирдэ эмэтэ иһэр буоллахха, оҕо эһигини үтүктэн бэрээдэктээхтик аһыырга, иһэргэ үөрэнэр кыахтанар.
Туһаныллыбыт литература
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]1. Каженкин И.И. Киһи быһыыта. - Дьокуускай: РИО ГУ РИМЦ, 2005. - 92 с.