Бахчесарай

Нэһилиэнньэлээх пуун {{{1}}} Координаталара 38°00′00″ с. ш. 42°00′00″ в. д.38.00000° с. ш. 42.00000° в. д. / 38.00000; 42.00000    {{#if:38| [[Билэ:|250px|Бахчесарай (Земля)]] {{#ifeq:|0||

Central mosque in Bahçesaray

Бахчесарай (туур. Bahçesaray) — куорат уонна билиҥҥи Турция Мокс өрүһүн үрдүгэр турар Ван провинция оройуона.

Этимологията

Мокс — куорат уонна оройуон былыргы, устуоруйаҕа киирбит аата. Мокс эбэтэр Могк диэн тыллар арҕааҥҥы эрмээннэр диалектарыгар "аптаах-алыптаах сир" диэн тылбаастанар. Тоҕа аптаах диир буоллахха, куорат билиҥҥи турар сириттэн чугас соҕус хайа үрдүгэр Сурб Аменапркич (Сибэтиэй Быыһааччы) диэн эрмээн манастыыра баара. Онно, номох быһыытынан, Гаспар диэн араас дьиктини оҥорбут, аптаах-алыптаах киһи олорон ааспыта диэн буолар. Норуот фольклоругар кинини мэлдьи абы-алыбы, магияны кытта сибээстииллэр. Ол гынан баран, урарта кэминэ саҕана, Мокси провинция "Хубушкия" диэн ааттана сылдьыбыта эмиэ биллэр. Онно прото-эрмээннэр биис-уустара Москсеннар олорбуттар.

1915-1923 сыллардааҕы эрмээннэр геноцидтарын кэннэ Москсы Мюкюс (эрмээн тылын туркотыы таттаран саҥарыы), ол кэннэ Бахчесарай ("Саат дыбарыаһа", куораты саат тулалыыр эбит) диэн уларытан ааттаабыттар.

Устуоруйата

Мокс куорат кэлин Персия уонна Византия аҥаардаһыахтарыгар диэри, былыргы Армения эмиэ ити курдук ааттаах провинциятын киинэ эбит. Мокс Моск провинциятын Могк-Арандзняк диэн гаварын саамай киинигэр, хабыллар хаба ортотугар баара. Мокс куорат эмрээн нахарардарын резиденцията буола сылдьыбыта. 9 үйэттэн 11 үйэҕэ диэри Арцруни диэн эрмээннэр Васпураканскай княжестволарын састаабыгар киирсэ сылдьыбыта. Ол гынан баран, кэлиҥҥи сылларга куорат кэрэ көстүүтүн сүтэрэн, алдьанан кээһэнэн, эргэрэн, ону ким даҕаны өрө тардыбакка, бэрт мөлтөх көстүүлээх бөһүөлэккэ кубулуйбут.

1880 сыллааххха Мокска барыта холбоон 18 575 эрмээн олоро сылдьыбыта биллрэ (олохтоон нэһилиэнньэ 86 %-на буолар).

Бу эрмээннэр уутуйан олохсуйбут, төрүт түөлбэлэрэ, эрэгийиэннэрэ этэ. Онон 1915 сыллаахха буолбут улахан геноцидка диэри этнографическай састааба улаханнык халбаҥнаабакка, уларыйбакка турбута. 1915 сыллаахха буолбут геноцид кэмигэр туроктар эрмээн дьонун 95 %-нарын (дьиэлэригэр, Сирия кумах куйаарыгар айаннаан иһэн) кыдыйбыттара.

Сигэлэр

• Официальный сайт города Архыыптаммыт 2011, Ыам ыйын 4 күнүгэр.
• Официальный сайт района