Бастакы Камчатка экспедицията (1725 - 1730)
Бастакы Камчатка экспедицията (1725 - 1730). Бүөтүр I сорудаҕынан тэриллибит экспедиция. Салайааччыта Витус Беринг.
Сорудаҕа
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Камчаткаҕэ эбэтэр атын сиргэ икки палубалаах бот тутарга.
- Ити боттарынан кытылл батыһан Хоту диэкки устарга, ити сир Америка сорҕото быһылаах.
- Америка уонна Азия холбоһор сиргэ тиийэн. Атын хараабыллары көрүстэхтэринэ, ити сир туһунан ыйытарга уонна төннөргө.
Литератуураҕа баар интерпретациялар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Америка уонна Азия икки ардынан силбэһии баарын суоҕун быһаарыы, Кытайга уонна Индияҕа эргиэн суолуу олохтооһун.
- Арассыыйа чэрчитин илин диэкки кэҥэтии, илин дойдулары кытта эргиэни олохтооһун, түүлээҕи бултуур сири кэҥэтии.
- Наука, экономика уонна политика интириэстэрин холбооһун.
Экспедиция маршрута
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Петербург - Вологда - Улуу Устюг - Тобольскай - Енисейскай - Илимскай - Усть-Кут - Дьокуускай - Охотскай - Большерецкай - Камчатка өрүс төрдө - байҕалга (67°18‘ дылы) - төттөрү.
Силбэһии баара суоҕа быһаарыллыбатаҕа, ол гынан баран Азия хотугулуу-илин кытыла чинчиллибитэ.
Экспедиция матарыйааллара
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- В. Беринг "Донесения"
- "Журнал бытности в камчатской экспедиции мичмана Петра Чаплина"
- В. Беринг этиилэрэ: О задачах экономического освоения Северо-Востока (Якутия, Камчатка) уонна Общий план второй экспедиции.
Өссө маны көр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Вахтин В. Русские труженики моря. Первая морская экспедиция В. Беринга. СПб, 1890.
- Ширина Д.А. Летопись экспедиций Академии наук на Северо-Восток Азии в дореволюционный период. Новосибирск, 1983.
Ылыллыбыт сирэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Энциклопедия Якутии. Якутск, 2000.