Аустралиа
Аустралиа Сомоҕолоһуута | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
Өрөгөй ырыата: Advance Australia Fair |
||||||
![]() |
||||||
Киин куората | Канберра | |||||
Largest city | Сидней | |||||
Ил тыла | Суох | |||||
Дойду тыла | Ааҥл тыла | |||||
Олохтоохтор ааттара | Аустралиялар | |||||
Дьаhалтата | Конституция монархията | |||||
- | Монарх | Элизабет II | ||||
- | Генерал-губернатор | Майкл Дьеффри | ||||
- | Премьер миниистир | Кевин Радд | ||||
Тутулуга суох буолуу буолуу | Холбоhуктаах Хоруоллуктан | |||||
- | Конституция | Тохсунньу 1 1901 | ||||
- | Statute of Westminster | Ахсынньы 11 1931 | ||||
- | Statute of Westminster Adoption Act | Алтынньы 9 1942 | ||||
- | Australia Act | Кулун тутар 3 1986 | ||||
Иэнэ | ||||||
- | Бүтүн | 7 741 220 km² (6th) 2 988 902 sq mi |
||||
- | Уу (%) | 1 | ||||
Олохтоохторо | ||||||
- | 2008 estimate | 21,370,000 (53rd) | ||||
- | 2006 census | 19,855,288 | ||||
- | Олохтоох чиҥэ | 2.6/km² (235th) 6,7/sq mi |
||||
БИО (АКП) | 2007 estimate | |||||
- | Total | US$718.4 billion (IMF) (17th) | ||||
- | Per capita | US$34,359 (IMF) (14th) | ||||
БИО (номинал) | 2008 estimate | |||||
- | Total | US$1046.8 billion (13th) | ||||
- | Per capita | US$49,271 (DFAT) (16th) | ||||
КСИ (2007) | ▬ 0.962 (high) (3rd) | |||||
Валюта | Аустралия доллара (AUD ) |
|||||
Кэм зоната | various (UTC+8 to +10.5) | |||||
- | Сайыҥҥы кэм | various (UTC+9 to +11.5) | ||||
Ил домен | .au | |||||
Телефон кода | +61 |
Аустралиа (ааҥл. Australia), официал аата Аустралиа Сомоҕолоһуута (ааҥл. Commonwealth of Australia), Сир соҕуруу өттүгэр баар дойду. Аустралия континены бүтүннүүтүн ылар, Тасмания арыы уонна өссө хас-да Чуумпу океаҥҥа уонна Индия океаныгар баар арыылар. Аустралияттан чугас дойдулар: Индонезия, Илин Тимор уонна Папуа Саҥа Гуинея хоту, Соломон арыылара, Вануату уонна Саҥа Каледония хотугулуу-илин уонна Саҥа Зеландия соҕуруулуу-илин.
Дьон Аустралияҕа 42,000 тахса сыллааҕыта кэлэн олохсуйбуттара. Бастакы Эуропа дьоно 1606 с. кэлбиттэрэ. 1770 с. Аустралия Британия Империятын сирэ буолбута. Тохсунньу 26 к. 1788 с. Саҥа Соҕуруу Уэльс диэн Британия бастакы колонията тэриллибитэ. 19 үйэ устата өссө биэс колония баар буолбута. Бу алта колониялар тохсунньу 1 к. 1901 с. федерация буоланнар Аустралия Холбоhуга тэриллибитэ.
Экономиката
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Аустралия аан дойду биир саамай сайдыылаах уонна баай дойдуларын ахсааннарыгар киирсэр. Аан дойдуга баайынан үһүс миэстэни ылар. Дьон орто хамнаһа 41 тыһыынча долларга тиксэр. Аустралия аан дойду үрдүнэн элбэх тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын оҥорон таһаарар. Ону таһынан Аустралия сайдыылаах индустриялаах дойдуларга киирсэр. Улахан үп киинэ буолар.
Историята
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Дьоно
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Аустралияҕа сүүһүнэн араас омук олорор, Америка курдук иммиграннар дойдулара буолар, ол эбэтэр олохтоохторо үксүлэрэ кэлиилэр. Дойду дьонун бүттүүн ахсаана 23 мөллүйүөн 577 тыыһынча 675 киһи. Олортон 16 мөллүйүөн курдуга аустралиялар.
- Кытайдар (4 мөллүйүөнтэн тахса)
- Ааҥллар (1 мөллүйүөнтэн тахса)
- Кэриэйдэр (1 мөллүйүөнтэн тахса)
- Малайдар (1 мөллүйүөнтэн тахса)
- Дьоппуоннар (800 тыыһынчаттан тахса)
- Италиялар (500 тыыһынчаттан тахса)
- Атыттар (600 тыыһынчаттан тахса), олор ахсааннарыгар сахалар - 3 тыыһынча курдук, онтон нууччалар - 45 000.
Аустралия сахалара
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Аустралия сахалара диэн Аустралия дойдутугар олорор уонна Аустралия дойдутун паспорын илдьэ сылдьар сахалар, эбэтэр наар олохтоох хаартатын илдьэ сылдьаллар. Сахалар Аустралияҕа бастаан 19 үйэ саҕаланыытыгар кэлбиттэрэ. Үксэ балыксыттар, кыһыл көмүс көрдөөччүлэрэ этэ. Билигин Аустралия баай уонна күүскэ сайдыбыт буолан араас омук барыта олохсуйа барар сирэ буолла. Олор ахсааннарыгар сахалар.
Аустралия олорор сахалар ахсааннара:
- 1877 - 1 Саха дьоно
- 1939 - 6 Саха дьоно
- 1950 (сэрии кэнниттэн) - 42 Саха дьоно
- 1989 - 128 Саха дьоно
- 1991 - 567 Саха дьоно
- 2001 - 1678 Саха дьоно
- 2002 - 2978 Саха дьоно
- 2007 - 3001 Саха дьоно
- 2010 - 3056 Саха дьоно гражданстволаах эбит, 7435 саха наар олохтоох каарталаах эбит, онон сиэттэрэн кэлэр сылга ахсааннара маннык буолуон сөп:
- 2011 - 12 000 курдук буолуон сөп
- 2012 - 20 500 курдук буолуон сөп
Айылҕата
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Быһаарыылар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]![]() |
Бу географияҕа туһунан сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн биэрэн Бикипиэдьийэҕэ көмөлөһүөххүн сөп. |
|