Ак-Койунлу

Ак-Койунлу (туроктыы "маҥан хойдоохтор": ак "маҥан" уонна кой "хой"^[1]) – XIV–XVI үйэлэргэ илиҥҥи Анатолияҕа уонна арҕааҥҥы Ирааҥҥа баар буола сылдьыбыт баяндур биистэн баһылыктардаах туркоманнар дойдулара^[2]^[3]. "Ак-Койунлу" диэн аат бу дойду былааҕыттан үөскээбит: туркоманнар былаахтарыгар маҥан хой уруһуйа баар эбит, ол иһин "маҥан хойдоохтор", ол эбэтэр туроктыы Ак-Койунлу диэн ааттаммыттар. Византия кэминээҕи былыргы кинигэлэргэ бу дойдуну Аспропробатид диэн ааттыыллара.

История

Византия кинигэлэригэр туркоманнар туһунан 1340 сыллаахха бастакы ахтыылар бааллар. Бу кэмҥэ туркоманнар илиҥҥи Анатолияҕа олоро сылдьыбыттар уонна Византия хотуннарын ойох ылар эбиттэр. Холобур, Ак-Койунлу аатырбыт баһылыга Узун-Хасан ойоҕун Византияттан ылбыта.

XIV үйэ ортотугар Илхааннар былаастара кэхтэр кэмигэр Ак-Койунлулар сайылыктара Армения сиригэр, оттон кыстыктара Дийарбакыр уонна Ойвас куораттар диэки баар эбит^[4]. XIV үйэ бүтүүтүттэн Ак-Койунлулар атын оҕус дойдутун, Кара-Койунлуну кытта тохтобула суох сэриилэспит. Ак-Койунлу баһыйар бииһэ байандур диэн этэ^[5]. Байандур бииһин төрүттээччитэ Байандур-хаан, былыргы 24 оҕус биистэрин баһылыга этэ.

XIV үйэҕэ Ак-Койунлулар Трапезунд империятын кытта кырыктаахтык сэриилэспиттэр. 1352 сыллаахха сэрии түмүктэммит уонна Трапезунд ыраахтааҕытын Үһүс Өлөксөй балта Мария Комнина Ак-Койунлу баһылыгын Фаһр-ал-ад-Дин Кутлу-бэйи кытта ыал буолбут. Кинилэр уоллара кэлин Үһүс Өлөксөй кыыһын кытта ыал буолбут. Бу ыал буолуу Ак-Койунлу уонна Трапезунд сэриилэрин тохтоппут уонна доҕордуу сыһыаннарын олохтообут. 1389 сыллаахха Фаһр-ал-ад-Дин Кутлу-бэй уола Аһмад баһылык буолбут, онтон сотору буолан баран кини быраата Кара Осман былааска кэлбит. Кара Осман Ак-Койунлу дойдутун дьиҥнээх төрүттээччитэ буолуон сөп^[4].

Эбии көр

Быһаарыылар

↑ Петрушевский И. П. Очерки по истории феодальных отношений в Азербайджане и Армении в XVI — начале XIX вв. — Л., 1949. — С. 35.
↑ Ak Koyunlu // Encyclopaedia of Islam. — Leiden: E. J. BRILL, 1986. — Vol. I. — P. 311.
↑ V. Minorsky. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Vol. 17, No. 3 (1955), P. 449—462.
↑ ^4,0 ^4,1 Quiring-Zoche R. "AQ QOYUNLŪ," Encyclopædia Iranica, Vol. II, Fasc. 2, pp. 163-168
↑ Clifford Edmund Bosworth. The new Islamic dynasties: a chronological and genealogical manual. — Edinburgh University Press, 2004. — P. 275—276. — ISBN 0-7486-2137-7

Кинигэлэр

А. Мюллер. История ислама. — М.: Астрель, 2004. — Т. 3—4.
V. Minorsky. Jihān-Shāh Qara-Qoyunlu and His Poetry (Turkmenica, 9) // Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London. — 1954. — Т. 16, вып. 2. — С. 271–297. — ISSN 0041-977X.
Bosworth, Clifford. The New Islamic Dynasties. — 1996.
Morby, John. Oxford Dynasties of the World. — 2002.
Амброджо Контарини. Путешествие в Персию

[Петрушевский-1] Петрушевский И. П. Очерки по истории феодальных отношений в Азербайджане и Армении в XVI — начале XIX вв. — Л., 1949. — С. 35.

[2] Ak Koyunlu // Encyclopaedia of Islam. — Leiden: E. J. BRILL, 1986. — Vol. I. — P. 311.

[3] V. Minorsky. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Vol. 17, No. 3 (1955), P. 449—462.

[:0-4] 4,0 ^4,1 Quiring-Zoche R. "AQ QOYUNLŪ," Encyclopædia Iranica, Vol. II, Fasc. 2, pp. 163-168

[CEB-5] Clifford Edmund Bosworth. The new Islamic dynasties: a chronological and genealogical manual. — Edinburgh University Press, 2004. — P. 275—276. — ISBN 0-7486-2137-7

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]