Агния Барто олоҕо, айар үлэтэ

Сэбиэскэй кэм биир биллэр оҕо бэйиэтэ Агния Львовна Барто 1906 с. олунньу  4 күнүгэр Москубаҕа еврей дьиэ кэргэнигэр төрөөбүт. Аҕата Лев Николаевич Волов – бэтэринээр, ийэтэ Мария Ильинична Волова – дьиэ хаһаайката. Агния Львовна оҕоҕо аналлаах элбэх хоһоон ааптара, киинэ сценариһа, араадьыйа ыытааччыта. Иккис истиэпэннээх Сталин (1950) уонна Ленин бириэмийэтин (1972) лауреата. Айар үлэтин гимназияҕа үөрэнэ сылдьан хоһоон суруйан саҕалаабыт. Онтон үҥкүү үөрэҕэр киирэн баран салгыы суруйбут. 1924 с. үөрэҕин түмүктүүр айар биэчэргэ хоһооннорун аахпыт, онно кинини норуодунай үөрэхтээһин комиссара А.В. Луначарскай бэлиэтии көрөн, оҕоҕо аналлаах көрдөөх-нардаах хоһооннору суруйарын сүбэлээбит.

А.Л. Барто 1925 с. аан бастакы кинигэтэ тахсыбыт.  Онно «Китайчонок Ван Ли»  уонна «Мишка-воришка» диэн хоһоон киирбит. 1936 с. «Игрушки» диэн билиҥҥэ диэри биллэр хомуурунньугун суруйбут. 1949 с. «Стихи детям», 1970 с. ”За цветами в зимний лес” диэн хомуурунньуктара тахсыбыт. 1940 с. “Подкидыш” (Р. Зеленаяны кытта), “10000 мальчиков”, “Слон и веревочка” диэн киинэлэр сценарийын суруйбут. 70-ус сылларга улаатан эрэр оҕолорго хоһоон суруйбут. Сэрии кэннэ 150-ча кинигэни таһаарбыт. 1964-73 сылларга  «Маяк» диэн араадьыйаны ыыппыт. Онно «Найти человека» диэн, сэрии кэмигэр дьонун сүтэрбит оҕолорго анаан, бырагыраама оҥорбут.  927 дьиэ кэргэни холбооттообут. 1968с. «Найти человека» диэн сэһэн суруйбут.

Эдэр суруйааччыга В.В. Маяковскай айар үлэтэ сабыдыаллаабыт. Кини хоһоонноро үксүлэрэ сатира саанырдаах. Хоһоонугар араас оҕо уобараһын киллэрэн туттар. 1956 с. Агния Барто 50 сааһын туоларыгар К. Чуковскай эҕэрдэлээн эппит: «Кинигэҕэр ханнык эрэ Соня, Клава туһунан доҕотторо күлүү гыналларын курдук суруйаҕын. Эн бэйэҥ Егоркаларгын, Катяларгын, Любочкаларгын кытта учуутал курдук буолбакка, табаарыс курдук кэпсэтэҕин».

Агния Барто хоһоонноро үксүлэрэ кыра оҕолорго эбэтэр кыра кылааска үөрэнэр оскуола оҕотугар аналлаахтар. Кини истиилэ олус чэпчэки, ааҕарга, үөрэтэргэ судургу. Ааптар оҕолуун тэҥ саастыылааҕын кытта кэпсэтэр курдук суруйар, ол эрэн рифманы тутуһар. Барто хоһоонноро куруук билиҥҥи олох тиэмэтигэр сөп түбэһэллэр. Элбэх хоһооно оҕо аатынан ааттаммыт: «Мы с Тамарой», «Кто не знает Любочку», «Наша Таня громко плачет», «Лёшенька, Лёшенька, сделай одолжение», «Вовка добрая душа» о.д.а.

Барто хоһоонноро араас омук тылыгар тылбаастаммыта элбэх. Ол курдук, сахалыы  24 хоһоонун А.А. Борисова, Н.Г. Дьяконов, С.Ф. Софронов, С.А. Саввин, К.Н. Туйаарыскай тылбаастаабыттар.