Абакан

Абака́н (хак. Ағбан) — Арассыыйа куората. Хакаас өрөспүүбүлүкэтин киин куората.

Аадминистративнай территориальнай биирдэм быһыытынан өрөспүүбүлүкэ суолталаах куорат буолар, эмиэ оннук ааттаах, Абакан куорат диэн, муниципальнай тэриллиини үөскэтэр. Атын самалык бөһүөлэктэрэ куораттара суох. Куорат уокуругар киирэр соҕотох куорат буолар.

Абакан Хакаас өрөспүүбүлүкэтин бэлитиичэскэй, бырамыысыланнай, үп харчы, научнай уонна култуурунай киинэ. Манна Хакаас өрөспүүбүлүкэтин нэһилиэнньэтин 35 бырыһыана олорор. ОЛ элбэх үп харчы, тэрилтэтэ, үөрэх кыһата, уонна култуура дьиэтэ баар.

Этимологията

Абакан куорат 1780 сыллардаахха аан бастаан Уус Абакан диэн бөһүөлэк быһыытынан үөскээбит. Уус Абакан Абакан өрүс төрүгэр турар буолан итинник ааттаммыт. Гидроним. Абакан диэн гидроним икки компонентан турар:-аба уонна -кан. -аба компонент, сүрүнннээн, түүр тылларыгар аба — «аҕа» диэн тылбаастанар. Ол гынан баран, ардыгар «эһэ» (кыыл) харыс аатын быһыытынан туттуллар; Сорох учуонайдар этэллэринэн, -кан сыһыары Соҕуруу уонна Киин Азия омуктарыгар «өрүс» диэн суолталаах дииллэр.

Абакан билиҥҥитэ

Абакан аныгылыы тииптээх куорат. Куорат уокуругун уопсай иэнэ — 112,4 км² (ол эбэтэр өрөспүүбүлүкэ сирин уотун 0,2 % ылар).

2020 сыл тохсунньу 1 күнүнээҕи туругунан, Абакан куоракка 186 827 киһи олорор (өрөспүүбүлүкэ нэһилиэнньэтин үс гыммыт биирэ -- 35 % -на). Куорат нэһилиэнньэтин плотнаһа — 1 662 киһи ./км².

Абакан куорат бэйэтэ туспа былаахтаа уонна гиэрбэлээх.

Абакан Самохвал хайаттан көстүүтэ

Абакан куорат нэһилиэнньэтэ Норисльскайтан көһөн кэлии түмүгэр эбиллэ турар.

Мобильнай сибээс

Абакаҥҥа суотабай сибээс 5 оператаро баар (4G):

• «Tele2 Россия»,
• «Билайн»,
• «МТС»,
• «Мегафон»
• Yota.

Абаканнааҕы драмтеатр

Литэрэтиирэ

• Анненко, А. Н. Предпочитаю Абакан (неопр.) (недоступная ссылка). Архивировано 21 сентября 2016 года. — Второе издание / Алексей Анненко. — Абакан: Бригантина, 2016. — 240 с., илл. ISBN 978-5-904239-3.
• Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов. — М.: Мысль, 1984. — 653 с.
• Поспелов Е. М. Географические названия мира. Топонимический словарь / отв. ред. Р. А. Агеева. — 2-е изд., стереотип. — М.: Русские словари, Астрель, АСТ, 2002. — 512 с. — 3000 экз. — ISBN 5-17-001389-2
• Торосов, В. М. Абакан / В. М. Торосов. — 2-е изд. — М.: Цицеро, 1994. — 208 с., илл. ISBN 5-8286-0042-7

Сигэлэр

• Мэрия Абакана Архыыптаммыт 2015, Муус устар 27 күнүгэр.
• Веб-камера города Абакана Архыыптаммыт 2014, Олунньу 13 күнүгэр.
• Достопримечательности Абакана Архыыптаммыт 2020, Бэс ыйын 29 күнүгэр.
• Список памятников культурного наследия Абакана в Викигиде