Ырытыы:Николай Якутскай

Кэргэнэ нууча. Уола МВД-га улахан тойон этэ дуо

Саха Республикатын народнай суруйааччыта Николай Гаврилович Золотарев – Николай Якутскай 1908 с. сэтинньи 22 кунугэр Үөһээ Бүлүү улууһун Харбалаах нэһилиэгэр дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүтэ. 1924 с. Үөһээ Бүлүүтээҕи начальнай оскуоланы бүтэрэн баран, Бүлүү куоратын 2-с сүһүөх оскуолатыгар үөрэммитэ. 1927 с. Владивостокка барбыта уонна онно 1930 с. ортоку команднай састаап байыаннай оскуолатын ситиһиилээхтик бүтэрбитэ, 1938 с. диэри кыраныыссаны маныыр сэриилэргэ сулууспалаабыта. Үс сыл Молдавияҕа партийнай аппаракка пропагандиһынан, лекторынан үлэлээн баран, 1941 с. Саха сиригэр кэлэн, ССКП Саха сиринээҕи обкомун аппаратыгар 1948 с. диэри үлэлээбитэ. 1948-53 уонна 1958-61 с.с. - Саха сирин Суруйааччыларын Союһун бырабылыанньатын председателэ, ити быыһыгар Москватааҕы А.М. Горькай аатынан Литературнай институт икки сыллаах Үрдүкү литературнай курсун бүтэрбитэ. Кэлин “Хотугу сулус” уонна “Полярная звезда” сурунааллар кылаабынай редактордарынан үлэлээн баран, 1970-с сыллар саҕаланыыларыгар, пенсияҕа тахсан, кэргэнин дойдутугар Молдавияҕа баран олохсуйбута. Н.Г. Золотарев айар үлэтин 1938 с. саҕалаабыта. Бастакы очеркалара, кэпсээннэрэ нууччалыы уонна молдаванныы тылларынан бэчээттэммиттэрэ. Дойдутун санатаары уонна төрөөбүт сирин ахтан, кини онно “Николай Якутскай” диэн псевдонимы ылыммыта. Сэрии сылларыгар хорсун буойуннар тустарынан элбэх очерканы, кэпсээни суруйбута. 1946 сылтан ССРС Суруйааччыларын Союһун чилиэнэ. Кини ааҕааччылар киэҥ биһирэбиллэрин ылбыт бастакы бөдөҥ айымньыларынан “Төлкө” эпопея геройдарынан саха норуотун дьылҕатын, оттон “Көмүстээх үрүйэ”, “Алмааһы көрдөөччүлэр”, “Алмаас уонна таптал”, “Бастакы хамнас” сэһээннэригэр Саха сиригэр көмүс уонна алмаас хостонуутун чаҕылхайдык ойуулаабыта. Николай Якутскай, дойдутуттан төһө да ыраах олордор, элбэх кэпсээни, сэһэни, романы суруйбута, олор ортолоругар “Илин уонна арҕаа”, “Адаҕа”, “Куорсуннаах сурук”, “Сэмэн Чакыырап” уо.да.а. Кини оҕолорго аналлаах элбэх кэпсээннэри, сэһэннэри суруйбута, драматургияҕа эмиэ ситиһилээхтик холоммута. Саха биллиилээх суруйааччыларыттан биир саамай элбэх ааҕааччылаах, киэҥник сураҕырбыт прозаик быһыытынан биллэр. Ол курдук, айымньылара англискайдыы, немецтии, польскайдыы, чехтии, украиналыы, белорустуу, эстонскайдыы, литовскайдыы, латыштыы, кыргызтыы, тывалыы, ону таһынан Индия 12 тылыгар тылбаастаммыттара. Николай Якутскай туһунан народнай поэт Петр Тобуруокап маннык суруйбута: “Кини туһунан саха норуотун биир саамай тапталлаах уонна уһулуччу киэҥник биллэр, ааҕыллар суруйааччы диэн быһаччы этэн да кэбистэххэ, бука, туох да омуннааһын, дарбатыы суох буолуоҕа: кини айымньытын аахпатаах оҕо да, улахан да киһи сахаҕа хантан кэлиэҕэй?!” Николай Якутскай – сахалартан биир саамай элбэх ааҕааччылардаах, бүтүн Россия үрдүнэн, тас дойдуларга киэҥник биллибит-сураҕырбыт суруйааччы. Ол биир туоһутунан П.А. Ойуунускай аатынан Литературнай музейга ууруллан сытар, кини аатыгар ыытыллыбыт 500-тэн тахса суруктар буолаллар. Саха суруйааччыларыттан бастакынан Николай Якутскай “Көмүстээх үрүйэ” сэһэнигэр олоҕуран, “Таджикфильм” киностудия “Өбүгэ кистэлэҥэ” диэн уус-уран киинэни устубута көрөөччүлэр улахан сэҥээриилэрин ылбыта. Норуот тапталлаах суруйааччыта 1995 с. ахсынньы 11 күнүгэр Приднестровскай Республикаҕа Тирасполь куоракка 88 сааһыгар өлбүтэ. Уһугулаан сыттаҕына, Саха Республикатын Суруйааччылар Союһун предстедателэ М.Д. Ефимов, САПИ фонда президенэ Ф.С. Тумусов, Саха Республикатын Правительствотын көмөлөрүнэн поэт В.Т. Сивцев, Үөһээ Бүлүү улууһун бэрэстэбиитэлэ Ю.Р. Григорьев, суруйааччы сиэн балта Н.А. Золотарева баран көрсүбүттэрэ, кэриэс тылын суруйбуттара. Өлбүтүн кэннэ, дойдутугар Харбалаахха Улуу Сыһыыга аҕалан көмсүбүттэрэ, илиинэн суруйууларын Саха сиригэр илдьэ кэлбиттэрэ. Олоҕун тиһэх сылларыгар, төһө даҕаны улаханнык ыарыйдар, Николай Якутскай суруйарын тохтоппотоҕо, күүһэ тиийэринэн айа-суруйа сыппыта.