Саһылчай
Оҥоһуутун ойуулааһын
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Сэлээппэтэ кыратыгар бүүрүктээх кытыылаах, томтоҕор, онтон лэппиэскэ курдук хаптаҕай, ситтэҕинэ боруоҥка курдук аллара чѳҥѳрүйэн түhэр. Кытыыта элбэх ахсааннаах эминньэхтэрдээх, сымыыт уоhаҕын курдук ѳҥнѳѳх.
Сэлээппэтин алын ѳҥѳ хас да салаалаах, атах устун аллара ыраахха диэри субуруйан туьэр, сэлээппэ үрдүн курдук ѳҥнѳѳх синньигэс таҥалайдардаах.
Хайа туттахха иhэ сырдык араҕас. Этэ чиҥ, тардыалалаатахха уунаҥныыр, хаhан да чиэрбэлэммэт. Мүѳттээх дыргыл сыттаах.
Атаҕын аллараа ѳттѳ синньигэс, үѳhээнэн улам соноон тахсар, араҕас ѳҥнѳѳх, иhэ бүтэй. [1]
Yүнэр кэмэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Бэс ыйыттан күhүн хойукка диэри кѳстѳр.
Yүнэр сирэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Мутукчалаах, сэбирдэхтэрдээх уонна булкаастаах ойуур. Сүнньүнэн Саха сирин соҕуруу, киин оройуоннарыгар үүнэр.
Химическэй састааба
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Саха сирин киин оройуоннарыгар үүнэр саhылчай сиэнэр чааhыгар 3,27% белоктаах, 0,72% арыылаах, 1,02% минеральнай веществолардаах.
Споратын ѳҥѳ сырдык араҕас.
Аска туттуу
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Балачча үчүгэй амтаннаах тэллэй. Буhаран, ыhаарылаан, маринуйдаан уонна тууhаан сиэниллэр. Тэллэй ситэ илигинэ хомуйарга сүбэлэнэр.
Атын маарыннаhар дьааттаах да, сиэммэт да тэллэйэ суох. Кинини маарынныыр Албын саhылчай дин сиэнэр тэллэй баар. Сорох сиргэ сиэбэттэр. Бу тэллэй ѳҥѳ кыhыл, атаҕын иhэ кѳҥдѳй.
Быһаарыылар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- ↑ Саха сирин тэллэйдэрэ. Г.С. Угаров, Дьокуускай, Бичик 1980