Саахар диабетын үөскүүр төрүөттэрэ

Аан дойду үрдүнэн доруобуйа харыстабылын национальнай систиэмэлэрэ саахар диабетыгар улахан болҕомтону уураллар. Билиҥҥи көрдүрүүнэн Аан дойду үрдүнэн 371 мөл. о.э 7% бырыһыан саахар диабетынан ыалдьара биллэр. Арассыыйаҕа билиҥҥи туругунан 9,6мөл. киһи “саахар диабета” диэн диагнозтаах. Бу сыыппара күнтэн күн аайы улаата турар. Дьэ тоҕо?

Саахар диабета диэн тугуй?

Саахар диабета диэн хааҥҥа саахар таһыма үрдүүр ыарыыта. Доруобай киһи хааныгар саахарын таһыма (гликемия) 3,3-5,5 мм/л уонна итинтэн улахан буоллаҕына, ол аата саахар диабета баар эбит диэн этиэххэ сөп.

Бу ыарыы төрдүгэр эккэ-сииҥҥэ инсулин гормона тиийбэтэ сытар. Инсулины ноорго бета- килиэккэлэр оҥорон таһаараллар. Киһи вируска хаптаран ыарыйдаҕына, килиэккэлэр иммунитеттара кэһилиннэҕинэ, ноорго эпэрээссийэ оҥоһулуннаҕына, ноор эчэйдэҕинэ эбэтэр удьуордуур атеросклероз ыарыылаах буоллаххына – бета-килиэккэлэр өлөллөр, оччоҕо эккэ-сииҥҥэ инсулин тиийбэт буолар.

Биллэрин курдук, инсулин суох буоллаҕына глюкоза килиэккэлэргэ кыайан тиийбэт, эниэргийэҕэ кубулуйбат, ол түмүгэр глюкоза хааҥҥа эргийэ сылдьар, нуорматтан таһынан барар.

Саахар диабетын содула

Саахар диабета латыынтан тылбаастаатахха “сахарное мочеизнурение” диэн. Хааҥҥа саахар элбээтэҕинэ эт-сиин ииктэтэн таһаара сатыырга дьулуһар. Ииккэ саахар элбээтэҕинэ киһи күүскэ утатар уонна өссө элбэхтик ииктиир. Маннык дигнозтаах дьон түүннэри-күнүстэри элбэх ууну иһэллэр, элбэхтик ииктиллэр. Глюкоза эккэ-сииҥҥэ тиийбэт буолан, киһи эниэргийэтэ тиийбэтин белогун уонна сыатын “уматан” эбинэ сатыыр. Оччоҕо ыарыһах түргэнник сылайан ыйааһына түһэр, дьүдьэйэр.

Хааҥҥа саахар элбээһинэ тугунан кутталлааҕый?

Бу олус уустук ыарыы. Тымыр эрэ буолбакка, ойоҕос ньиэрбэлэр ыалдьаннар атах ыарыытыгар кубулуйар- атах хаптаҕайа бааһырар, устунан гангреналыыр, атах быһылларыгар тиийэр.

Ол эрээри саамай кутталлааҕа — мэйии, сүрэх тымырдара олус түргэнник атеросклероз буолаллара. Ол содулугар саахар диабеттаахтар инфаркт, инсульт буолаллара диабета суох киһитээҕэр 4 төгүл улаатар.

хаанҥа саахар нуорматын тутуу саахар диабетын содулуттан араҥаччылыыр, улахан ыарыыга тиэрпэт. Оттон олоҕун уобараһын уларытыы, аһы-үөлү көрүнүү, элбэхтик хамсаныы, бэйэ доруобуйатыгар сыһыаны уларытыы – ситиһии төрдө!

Чурукова Айыы-Сиэнэ ЛД 104/2

Туттуллубут литература

• «Жить здорово!» сурунаал 2017г.
• интернет ситимэ
• тыа сирин олохтоохторугар аналлаах таhаарыы