Черкашенинов Мирон Мартынович
Черкашенинов Мирон Мартынович - коллежскай советник, 1764 сыл бэс ыйын 1 күнүттэн 1766 сыл ыам ыйын 3 күнүгэр дылы Саха сирин бойобуодатынан ананан сулууспалаабыт киһи[1]. Уурайан баран дьаһаах хамыыһыйатын начаалынньыгынан үлэлээбит.
Кини 1765 сыллаахтан салайбыт кэлин "Бастакы Саха дьаһааҕын хамыыһыйата" (Первая Якутская ясачная комиссия) диэн ааттаммыт хамыыһыйата дьаһаах хомуйуутун сааһылаабыта. 1767 сыл от ыйыгар диэри Саха сирин сирдэрин уонна дьонун ревизиялээн уонна биэрэпистээн бүтэрбит. Бу хамыыһыйа үлэтин уонна хадаатайыстыбаларын түмүгүнэн хас да докуомуон тахсыбыта. Оннук Сенат ыйааҕынан 1769 сыл муус устарыттан дьаһааҕы бойобуода сборщиктара буолбакка, саха кулубалара (князцы) бэйэлэрэ хомуйар буолбуттара. Ону таһынан сахаларга дьаһааҕы киис тириитинэн эрэ буолбакка, атын түүлээҕинэн эбэтэр харчынан төлүүр быраап бэриллибитэ. 1769 сыл бэс ыйын 23 күнүгэр (аныгы ааҕыынан от ыйын 4) Сибиир күбүрүнээтэрэ Денис Чичерин аманаат институтун Саха сиригэр суох гынар туһунан ыйаах таһаарбыта. Нуучча атыыһыттара, промышленниктара, чунуобунньуктара анал көҥүлэ суох улуустары кэрийэллэрэ бобуллубута (тоҕо диэтэххэ хамыыһыйа быһаарбытынан куораттан сылдьар "тойоттор" дьаһаах төлөөччүлэри дьадаталлар, дьаһааҕы төлүүр кыахтарыттан таһаараллар эбит). Сири туһаныыны бэрээдэктиир дьаһаллар тахсыбыттара. Ону таһынан дьаһаах төлөөччүлэр иэстэрин кулубалар уонна чаччыыналар буолбакка, атын, кинилэргэ сыһыана суох дьон ирдииллэрин туруорсубута (третьи лица). Бу дьаһал көннөрү дьону аһары күүстээх батталтан көмүскүөхтээҕэ. Маны таһынан хамыыһыйа араҥастаан көмүүнү бопсубута, тоҕо диэтэххэ бу ыарыылар тарҕаналларыгар усулуобуйа оҥороро (ыарыы дьаһаах төлүүр дьон ахсаанын аҕыйатар диэн санааттан)[2].
Сахаҕа кини аатынан өс номоҕо үөскээбит: "Мөрүөн хамыыһыйа саҕаттан"," туос биэдэмэскэ суруллубутунан". Сири сыһыарыы биэдэмэстэрин, кумааҕы суох буолан, Мөрүөн хамыыһыйата туоска суруйбута биллэр.
Кини иннинэ бойобуоданан Дуреев Козьма олорбут. Черкашенинов кэнниттэн бойобуоданан коллежскай советник Дебринин Алексей Петрович анаммыт.