Бу сирэй Тохсунньу 12 куодун көр

'''Тохсунньу 12''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 12-с күнэ. Сыл бүтүө 353 күн ([[ордук хонуктаах сыл]]га 354 күн) баар.

== Бэлиэ күннэр ==
* {{Флагификация|Арассыыйа}} — Прокуратура үлэһитин күнэ
* {{Флагификация|Алжир}} — Йеннайер (бербердэр халандаардарынан Саҥа дьыл). Алжирга эрэ 12 чыыһылаҕа бэлиэтэнэр судаарыстыба бырааһынньыга. Берберэр олорор атын дойдуларыгар Юлиан халандаарын кытта сөп түбэһэр
* {{Флагификация|Ииндийэ}} — Ыччат күнэ
* {{Флагификация|Танзания}} — Занзибар өрөбөлүүссүйэтин күнэ (1964)
* {{Флагификация|Туркмения}} — Кэриэстэбил күнэ (1881 сыллааҕы [[Гек-Тепе кыргыһыыта|Гёк-Тепе (Күөх Төбө) кыргыһыытыгар]] охтубуттарга анаан).

== Түбэлтэлэр ==
* [[Б.э.и. 49 сыл]] — [[Юлий Цезарь]] баһылыктаах 13-с легион Рубикон өрүһү туораабыт. Урукку доҕордуулар Цезарь уонна Помпей ыккардыларыгар сэрии буолара саарбаҕа суох буолбут.
* [[475]] — [[Византия Империята|Византия]] ыраахтааҕыта Зенон Константинопольтан күрээбит, былааһы кини генерала Василиск ылбыт.
* [[1570]] — [[Уордаах Уйбаан|Иоанн IV]] ыраахтааҕы (Уордаах Уйбаан) сэриилэрэ Новгород куоракка киирбиттэр, тыһыынчанан киһини, ол иһигэр оҕолору-дьахталлары, сордоон-муҥнаан өлөртөөбүттэр (сорох сыанабылынан 30 тыһыынча олохтоохтон аҥаарын, 15 тыһыынча киһини). Төрүөтэ — Московияттан арахсан Польшаҕа холбоһоору гыммыттар диэн сымыйа үҥсүү. Бу кэнниттэн куоракка ыарыы турбута, сут буолбута.
* [[1918]] (эргэ истиилинэн ахсынньы 30-гар) — [[Дьокуускай]] куоратын кулубатынан [[эсердар|эсер]] [[Панкратьев В.А.]] талыллыбыт. Кини иннинэ кулубалаабыт эсер [[Эверстов И.Н.]] Сибиир уобаластааҕы дууматыгар дэлэгээтинэн барбыт.
* [[1927]] — [[Ташкент]] куоратыгар Саҥа [[Түүрдэр|Түүр]] Алпаабытын Бүтүн Сойуустааҕы Киин кэмитиэтин ({{comment|ВЦК НТА|Всесоюзный Центральный комитет нового Тюркского алфавита}}) Пленума түмүктэммит. Бу мунньахха Саха сирин аатыттан {{comment|ВЦИК|Всероссийский Центральный Исполнительный Комитет}} чилиэнэ [[Леонтьев Василий Никанорович|Василий Леонтьев]] кыттыбыт.
* [[1930]] — [[Дьокуускай|Дьокуускайга]] лесопилка тутуллубут. 
* [[1943 сыл|1943]] — «Искра» диэн ааттаах байыаннай эпэрээһийэ саҕаламмыт, ол түмүгэр [[Ленинград блокадата]] көҥү көтүллүбүтэ.
* [[1945 сыл|1945]] — [[Сэбиэскэй Сойуус]] аармыйата Германияны утары улахан кимэн киирини саҕалаабыт.
* [[1965]] — 1963 сыллааҕы [[Саха АССР]] оройуоннарын административнай реформата көтүрүллүбүт. Тыа сирин уонна промышленнай оройуоннар "көннөрү" оройуоннар буолбуттар уонна бытарытыллыбыттар: Амма, Үөһээ Бүлүү, Горнай, Мэҥэ-Хаҥалас, Мирнэй, Нам, Сунтаар, Уус-Алдан уонна Чурапчы оройуоннара сөргүтүллүбүттэр. Заречнай уонна Орто Өлүөнэ оройуоннара суох буолбуттар. Бу күн [[Мирнэй улууһа|Мирнэй оройуонун]] тэриллибит күнүнэн ааҕыллар.
* [[1967]] — [[АХШ|Америкаҕа]] Джеймс Бедфорд диэн уйулҕа үөрэҕин профессора аан дойду устуоруйатыгар бастакынан ''крионизацияламмыт'', ол эбэтэр баҕар кэнэҕэһин тилиннэрэр ньыма көстүө диэн тоҥоруллубут.
* [[1990]] — [[Румыния]] урукку социалистыы лааҕыр дойдуларыттан бастакыннан хомуньуус баартыйатын боппут.
* [[1998]] — [[Европа]] 19 дойдута киһини клоннааһыны боборго сөбүлэҥ түһэрсибиттэр.
* [[2010]] — [[Гаити]]га улахан [[сир хамсааһына]] буолбут. Түмүгэр 220 000-тан 300 000-ҕа дылы киһи өлбүт, Гаити киин куоратын [[Порт-о-Пренс]] үксэ урусхалламмыт.

== Төрөөбүттэр ==
* [[1876]] — [[Джек Лондон]] (1916 өлб.), суруйааччы («Белый Клык», «Зов предков», «Морской волк», «Смок Беллью» уо.д.а.).
* [[1934]] — [[Иванов Николай Егорович|Николай Иванов]] — 1959-1990 сылларга тохтобула суох [[Амма улууһа|Амма улууһун]] оскуолаларыгар дириэктэрдээбитэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх учуутала.
* [[1943]] — [[Васильев Эдуард Иосифович|Эдуард Васильев]] — [[Саха живописецтара|саха живописеһа]], РСФСР судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата, Саха Өрөспүүбүлүкэтин ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ.
* [[1941]] — [[Кейметинов Василий Спиридонович - Баргачан|Василий Кейметинов — Баргачан]] — [[Эбээннэр|эбээн]] бэйиэтэ, суруйааччыта, филология билимин хандьыдаата.
* [[1952]] — [[Афанасьев Лазарь Андреевич|Лазарь Афанасьев - Тэрис]] — "[[Айыы үөрэҕэ|Айыы Үөрэҕин]]" түһэ, филология билимин хандьыдаата, Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ.
* [[1964]] — [[Джефф Безос]] — [[АХШ|Эмиэрикэ]] урбаанньыта, [[Amazon|Amazon.com]] интэрниэт-маҕаһыын төрүттээччитэ уонна тойоно, Blue Origin аэрокосмическай компания төрүтээччитэ уонна бас билээччитэ, уонна бэчээттиир дьиэ The Washington Post бас билээччитэ. 2017-2021 сылларга аан дойду саамай баай киһитэ.

== Өлбүттэр ==
* [[1976]] — [[Агата Кристи]] (1890 төр.), суруйааччы, аан дойдуга биллибит детективтэри суруйбута.

{{ыйдар}}

[[Категория:Тохсунньу 12]]