Бу сирэй Сэмэн Руфов куодун көр

{{Суруйааччы2
|Аата                  = Руфов Семен Титович
|Ойуу          = Руфов_Семен_Титович.jpg
|Ойуу ис хоһооно = Сэмэн Руфов
|Кэтитэ = 200px
|Төрөөбүт аата     = Руфов Семен Титович
|Суруйар ааттара           = 
|Төрөөбүт күнэ        = 5.12.1927
|Төрөөбүт сирэ       = {{ТөрөөбүтСирэ|Тамалакаан}}, [[Үөһээ Бүлүү улууһа]], [[Саха уобалаһа]] {{флагификация|ССРС}}
|Өлбүт күнэ        = 19.3.2016
|Өлбүт сирэ       = {{ӨлбүтСирэ|Дьокуускай}}
|Дойдута          = ССРС
|Дьарыга     = бэйиэт, суруйааччы, тылбаасчыт
|Көхтөөхтүк суруйбут сыллара      = 
|Хайысха          = 
|Жанр                 = 
|Айымньыларын тыла    = [[Саха тыла|саха]]
|Бастакы кинигэтэ                = 
|Бириэмийэлэрэ               = 
|Наҕараадалара              = 
|Lib                  = 
|Ситим-сир                 = 
|Викицитатник         = 
}}


'''Руфов Семен Титович — Сэмэн Руфов''' — бэйиэт, тылбаасчыт, саха норуодунай суруйааччыта, ССРС суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ.

== Олоҕун олуктара ==
* [[1927]] сыллаахха [[ахсынньы 5]] күнүгэр (сорох дааннайынан ахсынньы 7 күнүгэр) [[Саха АССР]] [[Үөһээ Бүлүү улууһа|Үөһээ Бүлүү оройуонугар]] [[Тамалакаан|Тамалакааҥҥа]] төрөөбүтэ.
* 1942 сыллаахха сэттэ кылаастаах оскуоланы бүтэрбит.
{{Начало цитаты}}
Кыра сааһыттан кинигэ ааҕыытыгар ылларбыт, ордук нуучча классиктарын — Пушкины, Лермонтовы — сахалыы тылбаастарын сөбүлээн аахпыт. Атаһа, профессор [[Тобуроков Николай Николаевич|Николай Тобуроков]] кэпсииринэн, оннооҕор оттуу сылдьан, хотуурунунан отун охсоругар Пушкин хоһоонун ааҕар эбит: «Мой дядя самых честных правил, Когда не в шутку занемог…». Оскуолаҕа Михаил Лермонтов «Выхожу один я на дорогу» хоһоонун, атын да нуучча поэттарын хоһооннорун курдук, өйдөөн хаалбыт. Ол сыллартан сааһын тухары Лермонтов төрөөбүт сиригэр — Тарханы сэлиэнньэҕэ — бара сылдьыан, поэт уҥуоҕун аттыгар олордуллубут дуб маһы көрүөн ыраламмыт эбит. Бу баҕа санаата Сэмэн Руфов 84 сааһыгар туолбут<ref name="ya24"/>. Дуб маһы, буурҕа суулларан, поэт уҥуоҕун таһыгар эрбэммит умнаһа эрэ өйдөбүл буолан ууруллубутун көрөн кэлбит.<ref name="rusp">[http://www.1sn.ru/65130.html SakhaNews:Семен Руфов:«Я пленник русской поэзии»]</ref>
{{Конец цитаты}}

* 1954 сыллаахха Дьокуускайдааҕы культпросвет оскуола бибилэтиэкэҕэ салаатын кэтэхтэн үөрэнэн бүтэрбит.
* Хас да сыл тыа сирин бибилэтиэкэтигэр сэбиэдиссэйинэн үлэлээбит.
* 1957—1958 сс. — [[Эдэр коммунист (хаһыат)|«Эдэр коммунист» хаһыат]] литсотруднига.
* 1962 сылтан ССРС суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ.
* 1963 с. А. М. Горькай аатынан Литература институтун үөрэнэн бүтэрбит.
* 1991 сылтан Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ.
* [[Кулун тутар 19]] күнүгэр [[2016]] сыллаахха олохтон туораабыта.

===== Үлэлээбит сирдэрэ: =====
* [[Хотугу сулус (сурунаал)|«Хотугу сулус» сурунаал]] редакциятыгар корреспондент, салаа сэбиэдиссэйэ;
* Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын Түмсүүлэрин салалтатын бэрэссээдэтэлин солбуйааччыта;
* «Литератор Якутии» Ассоциация бэрэссэдээтэлэ.

== Айар үлэтэ ==
Айымньылара 1955 сылтан саҕалаан бэчээттэммиттэр.<br />
Бастакы хоһооннорун кинигэтэ «Кэл, олор, кэпсэтиэх» күн сирин 1959 сыллаахха көрбүт.<br />
Оҕолорго анаан уонча кинигэни суруйбут. 
==== Тылбаасчыт ====
Биллиилээх тылбаасчыт — төрөөбүт тылыгар атын омук биллиилээх поэттарын айымньыларын тылбаастаабыта. Тылбаастарын кинигэтэ «Сулустаах халлаан» 1998 сыллаахха бэчээттэммит.
* Уильям Шекспир, 154 сонет
* Шота Руставели, «Витязь в тигровой шкуре» поэма 
* Абай Кунанбаев айымньылара
* Константин Иванов, «Нарспи» поэма
== Тахсыбыт кинигэлэрэ ==
* Кэл, олор, кэпсэтиэх: Хоһооннор. — Дьокуускай:Кинигэ кыһата, 1959. — 56 с.
* Садись, поговорим: Стихи. — М.: Современник, 1977.
* Лирические строфы: Стихи. — Якутск, 1980.

== Наҕараадалара уонна ытык ааттара ==
* Саха норуодунай суруйааччыта
* Российскай Федерация культуратын үтүөлээх үлэһитэ
* Саха Өрөспүүбүлүкэтин культуратын үтүөлээх үлэһитэ
* «За доблестный труд в годы ВОВ 1941—1945 гг.» мэтээл
* [[Эрилик Эристиин аатынан литератуураҕа бириэмийэ|Эрилик Эристиин аатынан литературнай бириэмийэ]] лауреата
* [[Арбита, суруйааччы|Иван Арбита]] аатынан литературнай бириэмийэ лауреата<ref name="ya24">[http://www.yakutia24.ru/author/blog/8225--l-r Yakutia24:Семен Руфов:«Важно оставаться в душе молодым, не терять присутствия духа…»]</ref>
* Казахстан "Алаш" литературнай бириэмийэтин лауреата
* Афанасий Илларионов аатынан суруналыыстар бириэмийэлэрин лауреата<ref name="ya24"/>
* Иван Яковлев аатынан Чувашия национальнай бириэмийэтин лауреата<ref name="ya24"/>
* «В память о 200-летии Отечественной войны 1812 г.» (2012)<ref name="rusp"/>

== Сэмэн Руфов олоҕуттан кэрэхсэбиллээх чахчылар ==
* Сэмэн Руфов, 85 сааһыгар сылдьан, өйүттэн Александр Пушкин «Медный всадник» поэматын, 60-н тахса [[Пушкин]], Лермонтов, Некрасов, Баратынскай, Огарев, Фет о. д. а. поэттар хоһооннорун ааҕар эбит. 84 сааһыгар сылдьан, сайын эбии 4 хоһоону өйүгэр хатаабытын кэпсээбит.<ref name="ya24"/>
* Табаахха сыһыана. Табааҕы 10 сааһыттан тардыбыт. Ол төрүөтэ — бэлэһин былчархайдара ыалдьыбытыгар төрөппүттэрэ «золотухалаабыт» диэн, онто махорканы эбэтэр сэбирдэх табааҕы тартаҕына эмтэнэр диэбиттэр. Ол курдук тардан, ылларан хаалбыт. 50 сааһыгар биирдэ бырахпыт.<ref name="ya24"/>

== Эбии маны көр ==
* [[Саха норуодунай суруйааччыларын тиһигэ]]
* [[Саха норуодунай поэттарын тиһигэ]]

== Быһаарыылар ==
{{быһаарыылар}}

== Сигэлэр ==
* [http://sakhalit.com/node/191 Якутский государственный литературный Музей имени П. А. Ойунского:Семен Титович Руфов]
* [http://psakha.narod.ru/srufov.html Биографический интернет-справочник якутской литературы:Семен Руфов]
* [http://www.1sn.ru/65130.html SakhaNews:Семен Руфов:«Я пленник русской поэзии»]
* [http://www.yakutia24.ru/author/blog/8225--l-r Yakutia24:Семен Руфов:«Важно оставаться в душе молодым, не терять присутствия духа…»]


{{Саха норуодунай поэттара}}
[[Категория:Дьон алпаабытынан]]
[[Категория:1927 сыллаахха төрөөбүттэр]]
[[Категория:Ахсынньы 5 күнүгэр төрөөбүттэр]]
[[Категория:Кулун тутар 19 күнүгэр өлбүттэр]]
[[Категория:2016 сыллаахха өлбүттэр]]
[[Категория:Үөһээ Бүлүү улууһугар төрөөбүттэр]]
[[Категория:Саха норуодунай поэттара]]
[[Категория:Саха суруйааччылара]]
[[Категория:Саха биллиилээх дьоно]]