Местников Тарас Павлович

Местников Тарас Павлович (22.02.1904—04.10.1957) — дыраама артыыһа, ырыаһыт, драматуур, Саха АССР норуодунай артыыһа, Саха АССР үтүөлээх артыыһа, Саха тыйаатырын 1930-40-с сс. уонна 1955-57 сс. дириэктэрэ, Ньурба тыйаатырын дириэктэрэ.9 (22). II. 1904 - 7. Х. 1957

Олоҕун олуктара

• 1904 сыллаахха олунньу 22 күнүгэр Чурапчы улууһугар Бахсыга төрөөбүт.
• 1923—1926 сс. — Дьокуускайдааҕы педтехникумҥа үөрэммит.
• 1926 с. — Таатта улууһугар Уолба с. сэттэ кылаастаах оскуолаҕа учууталлабыт.
• 1927 с. — Дьокуускай 3 №-дээх оскуолатыгар учууталлаабыт.
• Ол кэннэ Дьокуускай куораттааҕы исполкомугар үөрэҕирии уонна доруобуйа харыстабылын салаатыгар сэбиэдиссэйдээбит, Нам оройуоннааҕы исполкомун бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбит.
• 1930—1947 сс. — Саха тыйаатырын артыыһа, дириэктэрэ. 1930 сыл сэтинньи 21 күнүттэн 26 саастаах Т.П. Местников саҥа аһыллыбыт Саха судаарыстыбаннай тыйаатырын дириэктэринэн ананар. Тыйаатыр дьиэтэ урукку Кафедральнай собуор дьиэтигэр баара. Кинини кытта ыҥырыллан кэлбит режиссёр А. Глебов, Нуучча тыйаатырын арьыыстара, уонна Москубаҕа үөрэнэн кэлбит саха дырааматын артыыстара (кылаабынай худуоһунньук Г. Туралысов, кылаабынай режиссёр С. Григорьев, режиссёр В. Местников) тэрийсибиттэрэ.
• 1948—1955 сс. — Ньурба уонна Нуучча тыйаатырдарын дириэктэрэ, Саха араадьыйатыгар муусука эрэдээксийэтин эппиэттээх эрэдээктэрэ.
• 1955—1957 сс. Саха тыйаатырын дириэктэрэ.

1957 сыллаахха өлбүтэ.

Хаайыллыы

1938 сыллаахха балаҕан ыйын 20 күнүгэр өрөбөлүүссүйэни утарар тэрилтэни тэрийбит, ол тэрилтэҕэ саҥа чилиэннэри ылбыт (Г.М.Туралысов, Е.К.Гоголева, П.И.Васильев), өстөөхтөр (Күлүмнүүр, Алампа, Ойуунускай) пьесаларын туруорбут уонна туора төрүттээх дьону үлэҕэ ылбыт (казаак уола М. Жиркову, кулаак уола П.И.Васильевы уо.д.а., барыта 26 киһини) диэн буруйданан хаайылла сылдьыбыт.

Силиэстийэ бүппүтүн кэннэ Саха АССР Үрдүкү суутун мунньаҕар 1939 сыллаахха муус устар 26 күнүгэр Местников урут биэрбит көрдөрүүлэриттэн эмискэ акаастаммыт, силиэстийэ сыыһа ыытыллыбытын, буруйа суоҕун эппит. Суут дьыаланы хат силиэстийэҕэ ыыппыт. 1939 сыл атырдьах ыйын 8 күнүгэр иккис суут Местниковы 20 сыл көҥүлүн быһарга, баайын-дуолун былдьыырга уурбут. Уураах бүтэһиктээх уонна хат көрүүгэ ыытыллыбат диэн этэ.

Ол эрээри адвокат Н.М.Фляте син биир РСФСР Үрдүкү суутугар үҥсүү суруйбута. Хаайыылаах бэйэтэ 1939 сыл атырдьах ыйын 13 күнүгэр САССР Үрдүкү суутугар НКВД силиэдэбэтэллэрэ билинэргэ күһэйбиттэрин туһунан үҥсүү суруйар, ол суругар «Социалистическая Якутия» хаһыаттан САССР Ис дьыалатын комиссарын солбуйаччыта И.А.Дорофеев "социалистическэй сокуоннаһы куруубайдык кэспитин иһин" баартыйаттан уһуллубутун туһунан биллэриини (09.04.1939 нүөмэр) кыбытар. Атырдьах ыйын 19 күнүгэр САССР Үрдүкү суута дьыаланы РСФСР Үрдүкү суутугар "салгыы көрөрүгэр" ыытар. РСФСР Үрдүкү суута олохтоох суут бириигэбэрин көтүрэр уонна дьыаланы төттөрү силиэстийэҕэ ыытар. Бастаан дьыала уруккутун курдук буруйдуур ухханнаахтык баран иһэн, эмискэ уларыйар. Нарком Ежов уһуллубутун кэннэ НКВД-га каадырдар уларыйаллар, 1940 сыл алтынньы 18 күнүгэр САССР НКВД-та дьыаланы тохтотор, хаайыылаах политическэй буруйа суоҕа дакаастанан босхоломмут.

Айар үлэтэ

Айар үлэтэ 1925 сыллаахтан саҕаламмыт. Бу сыл Т. П. Местниковы Норуот театырын бастакы национальнай труппатыгар ылбыттар. Бастакы спектакылыгар (Н. Неустроев «Куһаҕан тыын») сүрүн оруолу оонньообут.

Театрга оонньообут оруоллара

Хатан Тэмиэрийэ («Кыһыл ойуун», П. Ойуунускай)

Исправник («Альбина Мегюрская», П. Яльцев)

Бубнов («На дне», М. Горькай)

Толорбут ырыалара

Т. П. Местников саха норуотун ырыаларын толорооччунан биллэр. 1936 сылтан — М. Н. Жирков салайааччылаах Государственнай саха хоругар ыллаабыта.

«Кыыллаах арыы»

Старик Сото Суорун

«Ахсым аппын миинэммин»

«Быттык-Быттык Маарыйа»

Наҕараадалара уонна ытык ааттара

• Саха АССР үтүөлээх артыыһа (1947)
• Саха АССР норуодунай артыыһа (1957)
• «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг.» мэтээл
• «За трудовую доблесть» мэтээл (1947)

Өссө маны көр

Саха норуодунай артыыстарын тиһигэ

Сигэлэр

• Национальная библиотека Республики Саха (Якутия):100 лет со дня рождения Т. П. Местникова, народного артиста ЯАССР, заслуженного артиста ЯАССР Архыыптаммыт 2016, Кулун тутар 5 күнүгэр.