Бу сирэй Бэс ыйын 23 куодун көр

'''Бэс ыйын 23''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 174-с күнэ ([[ордук хонуктаах сыл]]га 175-c күнэ). Сыл бүтүө 191 күн баар.

== Бэлиэ күннэр ==
* {{флагификация|ХНТ}} — [[Холбоһуктаах Наассыйалар тэрилтэлэрин судаарыстыбаннай сулууспатын күнэ]]
* [[Билэ:Olympic Rings.svg|40px]] [[Олимпиада аан дойдутааҕы күнэ]]. 1894 сыллаахха Парижка [[МОК]] олохтоммут.
* Огдооболор аан дойдутааҕы күннэрэ (International Widows Day)

* {{Флагификация|Россия}} — Балалайка күнэ <ref>[https://tvkultura.ru/article/show/article_id/179888/ 23 июня в России празднуют День балалайки / Новости культуры / Tvkultura.ru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200626135121/https://tvkultura.ru/article/show/article_id/179888/ |date=2020-06-26 }}</ref>
* {{флагификация|Латвия}} — [[Лиго күнэ]]
* {{флагификация|Люксембург}} — Улуу герцог Анри күнэ
* {{флагификация|Испания}} — Сибэтиэй Хуан күнэ (24-с чыыһыла буолар түүнүгэр)
* {{флагификация|Казахстан}} — Полиция күнэ <ref>[http://www.calend.ru/holidays/0/0/2528/ День казахстанской полиции — 23 июня. История и особенности праздника в проекте Календарь Праздников 2010]</ref>.
* {{флагификация|Молдавия}} — Суверенитет биллэриллибит күнэ <ref>[https://m.moldovenii.md/ru/section/732 День Суверенитета<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>
* {{флагификация|Украина}} — Судаарыстыбаннай сулууспа күнэ
* {{флагификация|Эстония}} — Кыайыы күнэ (Võidupüha).
* {{Флагификация|Норвегия}}, {{флагификация|Дания}} — Сибэтиэй Ханс күнэ <ref>https://tonkosti.ru/%D0%94%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D1%81%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%B0</ref>

== Түбэлтэлэр ==
* [[1565]] — Осмааннар флоттарын баһылыга Драгут Мальта Улуу төгүрүктээһинин кэмигэр кыргыһыыга өлбүт.
* [[1724]] — Арассыйа импиэрийэтэ уонна [[Туурсуйа]] Константинопольга сөбүлэҥ түһэрсибиттэр, Арассыыйаҕа Каспий хаалбыт, оттон Туурсуйаҕа — Тифлис уонна Эривань.
* [[1757]] — Плесси кыргыһыыта: 3000 киһилээх [[Улуу Британия|Британия]] Ост-Индиятааҕы хампаанньатын сэриитэ 50000 киһилээх Бенгалия сэриитин кыайбыт. Мантан ыла [[Улуу Британия]] [[Индия]]ны баһылааһына саҕаламмыт.
* [[1794]] — Екатерина II ыраахтааҕы дьэбириэйдэр Киевкэ олохсуйалларын көҥүллээбит.
* [[1803]] — [[Роберт Фултон]] [[Сена]] өрүскэ бастакы паарынан барар аалы көрдөрбүт.
* [[1868]] — [[АХШ|Америкаҕа]] Кристофер Лэтем Шоулз бэчээттиир массыыҥканы айбыт. Кини сотору кэминэн түргэнник бэчээттииргэ табыгастаах QWERTY-клавиатураны айбыта.
* [[1894]] — Парижка [[Пьер де Кубертен]] саҕалааһынынан Аан дойдутааҕы Олимпиаада кэмитиэтэ тэриллибит.
* [[1919 сыл|1919]] — Балтия ландесвера (ньиэмэстэр өйүүр күүстэрэ) Цесис аттынааҕы кыргыһыыга [[Эстония]] тутулуга суох буоларын туруулаһар сэбилэниилээх күүстэргэ кыайтарбыт, чугуйбут; бу күнү Эстонияҕа Кыайыы күнүн быһыытынан бэлиэтииллэр.
* [[1927]] — [[Максим Аммосов]] салалталаах [[Саха АССР]]-ы чинчийэр хамыыһыйа уурааҕынан [[Дьокуускай]]га ''Тыа хаһаайыстыбатын киин опытнай станцията'' тэриллибит. Мантан [[Саха сиринээҕи тыа хаһаайыстыбатын үөрэтэр-чинчийэр институт]] устуоруйатын саҕалыыр.
* [[1938]] — Москубаҕа "саха буржуазнай омугумсуйар өрөбөлүүссүйэни утарар подпольетын кыттыылааҕын быһыытынан" [[Потапов Серафим Георгиевич|Серафим Потапов]] тутуллубута. Саха устуоруктарыттан биир бастакылара, кыраайы үөрэтээччи, дьоҕурдаах суруналыыс быһыытынан биллибит киһи, судаарыстыба диэйэтэлэ. Бу күннэргэ П. А. Ойуунускайы, Г. В. Ксенофонтову эмиэ туппуттара.
* [[1944]] — [[Сэбиэскэй Сойуус]] сэриилэрэ «Багратион» диэн ааттаах эпэрээһийэни саҕалаабыттар, бу түмүгэр [[Белоруссия]], [[Литва]] сорҕото уонна [[Польша]] илин өттө босхоломмуттара.
* [[1961 сыл|1961]] — [[Антарктика]] туһунан сөбүлэҥ олоххо киирбит, бу сөбүлэҥинэн Антарктика билим заповеднигын быһыытынан билиниллибитэ, байыаннай туһаныы хааччахтаммыта.
* [[1978]] — [[Кырыым]]ҥа [[Мамут, Муса|Муса Мамут]] диэн киһи былаас [[Кырыым татаардара|кырыым татаардарын]] атаҕастыырын утаран бэйэтин умаппыт. Аҕыйах хонон баран балыыһаҕа өлбүт. Ол тухары кэмсиммэтин этэ сыппыт.
* [[1990]] — [[Молдавия]] Үрдүкү Сэбиэтэ суверенитет туһунан декларация ылбыт.
* [[2016]] — [[Улуу Британия|Британия]] олохтоохторо референдумҥа [[Европа Сойууһа|Европа Сойууһуттан]] тахсар туһунан куоластаабыттар.
* [[2023 сыл|2023]] — Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр 1 мөлүйүөн олохтоох баар буолбут. Онуфриевтар диэн Мииринэйгэ олорор дьиэ кэргэҥҥэ иккис оҕо төрөөбүт. Кыыс ыйааһына 4,1 кг, уҥуоҕа 56 см диэн үөрүүлээх сонуну Ил Дархан [[Николаев Айсен Сергеевич|Айсен Николаев]] Туймаада Ыһыаҕар биллэрбитэ. Саҥа төрөөбүт кыыс ийэтэ Арина Онуфриева "кыыспытын сахалыы ааттыыр былааннаахпыт" диэн «Якутия24» ханаалга эппитин биэрбиттэр.

== Төрөөбүттэр ==
* [[1889]] — [[Ахматова Анна Андреевна|Анна Ахматова]] (Горенко), нуучча бэйиэтэ төрөөбүт.
* [[1897]] — [[Слепцов Данил Степанович|Данил Слепцов]], [[Орто Халыма]] үөрэх салаатын бастакы сэбиэдиссэйэ.
* [[1913]] — [[Тьюринг Алан Матисон|Алан Тьюринг]], [[Англия]] математига уонна көмпүүтэр ньыматыктарыгар учуонайа.
* [[1938]] — [[Васильев Валериан Романович|Валериан Васильев]] — [[Саха графиктара|саха графига]], Саха Өрөспүүбүлүкэтин литэрэтиирэҕэ, ускуустубаҕа уонна архитектураҕа бириэмийэтин лауреата.
* [[1954]] — [[Мигалкин Иван Васильевич|Иван Мигалкин]], бэйиэт, тылбаасчыт, оҕо суруйааччыта, публицист. Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын сойууһун бэрэстээтэлэ.
* [[1980]] — [[Яковлева Виктория Дмитриевна|Виктория Яковлева]] — саха хоһоонун, [[Чаҕылҕан (суруйааччы)|бэйиэт Чаҕылҕан]] айар үлэтин чинчийэр учуонай, тыл үөрэҕин билимин хандьыдаата.

== Өлбүттэр ==
* [[1995]] — [[Джонас Солк]] (1914 төр.), [[полиомиелит]]ы утары [[быһыы]]ны айбыт дьонтон биирдэстэрэ, вирусолог. Дьоно Польшаттан Нью-Йорка көспүт дьэбириэйдэр. Аҕата Даниил дьахтар бортунуойа буолан оҕолоро үчүгэй үөрэхтэнэллэрин хааччыйбыт.

{{ыйдар}}

[[Категория:Бэс ыйын 23]]