Бу сирэй Ахсынньы 11 куодун көр

'''Ахсынньы 11''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 345-с күнэ ([[ордук хонуктаах сыл]]га 346-c күнэ). Сыл бүтүө 20 күн баар.

== Бэлиэ күннэр ==
* {{Флагификация|ООН}} — [[Дойдулар ардыларынааҕы хайа күнэ]]. 2003 сыллаахтан бэлиэтэнэр. 2023 сыллааҕы ыҥырыыта: «Хайа экосистиэмэтин сөргүтүү» (''Restoring mountain ecosystems'' {{ref-en}})<!-- <ref name="ООН22" />--><ref name="ФАО232">{{cite web|url=https://www.fao.org/international-mountain-day/theme/en/|title=Theme: International Mountain Day: Food and Agriculture Organization of the United Nations|date=|publisher=Веб-сайт [[Продовольственная и сельскохозяйственная организация ООН|Продовольственной и сельскохозяйственной организации ООН]]|description=«International Mountain Day»|accessdate=2023-07-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230330000844/https://www.fao.org/international-mountain-day/theme/en/|archivedate=2023-03-30|deadlink=no}}</ref><!--<ref name="ЮНЕСКО21" />-->
* {{Флагификация|Россия}} — Андреевскай былаах күнэ
* {{Флагификация|Аргентина}} — Үҥкүү күнэ
* {{Флагификация|АХШ}} — [[Индиана]] күнэ 
* {{Флагификация|Буркина-Фасо}} — Өрөспүүбүлүкэ күнэ, 1958 сыллаахха Үөһээ Вольта Франция холбоһугун иһинэн автономияны ылбыт
* {{Флагификация|Ираак}}, Ираак Курдистаана — Курд дьахталларын сойууһа төрүттэммит күнэ
* {{Флагификация|Филиппины}} — Пампанга провинция күнэ

== Түбэлтэлэр ==
* [[220]] — Кытайга Сянь-ди ыраахтааҕы бөрүстүөлтэн батынарга күһэллибит, Хань династия түмүктэммит.
* [[361]] — [[Юлиан (ыраахтааҕы)|Юлиан]] ыраахтааҕы [[Константинополь]]га Риим импиэрийэтин соҕотох ыраахтааҕыта быһыытынан киирбит.
* [[1618]] — [[Речь Посполита]] уонна Нуучча саарыстыбатын ыккардыларыгар Деулиннааҕы эйэлэһии буолбут, [[Нуучча-поляк сэриитэ]] түмүктэммит.
* [[1905]] — [[Киев]]кэ оробуочайдар өрө турбуттар. Шулявскай өрөспүүбүлүкэ үөскээбит.
* [[1941 сыл|1941]] — [[Германия]] уонна [[Италия]] Америка Холбоһуктаах Штааттарыгар сэриини биллэрбиттэр. АХШ эмиэ сэриини биллэриинэн хоруйдаабыт.
** [[Польша]] Дьоппуон импиэрийэтигэр сэриини биллэрбит.
* [[1946]] — [[ХНТ Оҕо пуондата]] эбэтэр ЮНИСЕФ — ыксаллаах быһыыга оҕо-аймаҕы көмүскүүр [[ХНТ]] анал тэрилтэтэ олохтоммут.
* [[1950]] — [[Саха АССР]] Миниистирдэрин Сэбиэтэ "[[Дьокуускай]]дааҕы куорат бензоколонкатын тэрийэр туһунан" уураах ылыммыт.
* [[1972]] — [[Ый]]га сылдьыбыт киһилээх хараабыллартан бүтэһигэ Аполлон-17 Ый ньууругар олорбут.
* [[1990]] — [[Албания]] үрдүнэн устудьуоннар уонна оробуочайдар уулуссаҕа тахсыбыттар, тиһэҕэр бу Албанияҕа хомуньуус былааһа сууллуутугар тиэрдибитэ.
* [[1991]] — [[Арассыыйа]] бэрэсидьиэнэ [[Борис Ельцин]] «Өрөспүүбүлүкэҕэ хостонор айылҕа баайыгар Саха ССР боломуочуйаларын туһунан» диэн 277№ ыйаахха илии баттаабыт.  Бу ыйааҕынан Саха сирин баайын хостуулларын иһин хостуур тэрилтэлэр төлөбүрдэрин уонна куортам төлөбүрүн бэрээдэгин уонна кээмэйин өрөспүүбүлүкэ быһаарар бырааптаммыта. Онон "Саха-Арассыыйа алмаастара" тэрилтэ аренда харчытын өрөспүүбүлүкэҕэ төлүүр буолбута.
* [[1994]] — [[Арассыыйа]] бэрэсидьиэнэ [[Борис Ельцин]] [[Чечня|Чэчиэн Өрөспүүбүлүкэтигэр]] аармыйа киллэрэргэ дьаһайбыт, ''Бастакы чэчиэн сэриитэ'' саҕаламмыт.
* [[1997 сыл|1997]] — [[Киото боротокуола]] илии батыыырга аһыллыбыт.
* [[2001]] — [[Кытай]] [[Аан дойдутааҕы эргиэн тэрилтэтэ|Аан дойдутааҕы эргиэн тэрилтэтигэр (ВТО)]] киирбит.
* [[2010]] — Москубаҕа «Архнадзор» диэн түмэт-тэрилтэ "Арассыыйа Федерациятын норуоттарын култуураларын утумун туһунан" ({{lang-ru|«О культурном наследии народов Российской Федерации»}}) сокуону уларытары утаран миитин тэрийбит. Бу уларытыы архитектура мэҥэлэрин алдьатары көҥүллүүр этэ. Маннык миитиннэр Арассыыйа элбэх куораттарыгар буолбуттар.

== Төрөөбүттэр ==
* [[1911]] — [[Нагиб Махфуз]] — [[Эгиипэт]] суруйааччыта, 1988 с. [[Нобель бириэмийэтэ|Нобель литэрэтиирэҕэ бириэмийэтин]] кыайыылааҕа. Аныгы [[араб литературата|араб литэрэтиирэтин]] ордук биллиилээх суруйааччыларыттан биирдэстэрэ.
* [[1911]] — [[Цянь Сюэсэнь]] — кытай учуонайа, чинчийээччитэ, [[Кытай]] халлаан куйаарын (космос) программатын төрүттээччитэ, [[АХШ]] космос программатын кыттыылааҕа, кытай баллистическай ракеталарын оҥорбут киһи.
* [[1918]] — [[Александр Солженицын]] — нуучча суруйааччыта, драматург, публицист, бэйиэт, түмэт диэйэтэл, 1970 сыллааҕы [[Нобель бириэмийэтэ|Нобель литэрэтиирэҕэ бириэмийэтин]] лауреата.
* [[1953]] — [[Андрей Макаревич]] — нуучча ырыаһыта, музыкант, «Машина времени» бөлөх басхана, РФ норуодунай артыыһа.
* [[1969]] — [[Вишванатан Ананд]] — [[Ииндийэ]] гроссмейстерэ, [[Саахымат|саахымакка]] аан дойду 15-с чөмпүйүөнэ.

== Өлбүттэр ==
* [[1981]] — [[Стручков Степан Никифорович|Степан Стручков]] — [[Мэҥэ-Хаҥалас улууһа|Мэҥэ-Хаҥалас улууһун]] [[Дьабыыл нэһилиэгэ (Мэҥэ-Хаҥалас улууһа)|Дьабыыл нэһилиэгэр]] бастакынан комбайны, локомотивы, электрическэй мотуордаах миэлиҥсэни үлэлэппит туруу улэһит, бастакы тракторист, электрик уонна рационализатор.
* [[1995]] — [[Николай Якутскай, суруйааччы|Николай Якутскай]] — [[Саха норуодунай суруйааччыларын тиһилигэ|Саха норуодунай суруйааччыта]], 1946 сылтан ССРС сурууйааччыларын сойууһун чилиэнэ, [[Хотугу сулус (сурунаал)|«Хотугу сулус»]] уонна [[Полярная звезда (сурунаал)|«Полярная звезда»]] сурунааллар сүрүн эрэдээктэрдэрэ.


{{ыйдар}}

[[Категория:Ахсынньы 11]]