Айаан

Айаан сэлиэнньэ уонна хомото халлаан куйаартан көстүүтэ

Айаан. (Нууччалыы: Аян) Сэлиэнньэ, Хабаровскай кыраай Айаан-Маайа оройуонун киинэ, Лаамы байҕал кытылыгар айылҕа үөскэппит хомоҕо турар.

Сэлиэнньэ атын бөһүөлэктэртэн ыраах сытар, сырыылара көтөр аал эрэ, сайын уунан.

Остуоруйаттан

• Сэлиэнньэ 1843 сыллаахха Русско-Американскай компания төрүттэбитэ саҥа тракт саҕаланыытыгар.

Тракт Дьокуускайы Лаамы байҕалы кытта холбообута уонна Амма-Айаан диэн ааттаммыта.

Тракт Нельканынан, Аимынан, Уус Маайаннан уонна Амманнан ааспыта. 1846 сыллаахха Айаан муора пордун статуһун сүкпүтэ.

Эргиэн эмискэ үрдээбитэ. Аляска Америкаҕа атыыламмытын кэннэ тракт урукку суолтатын сүтэрбитэ уонна 1867 сыллаахха сабыллыбыта.

• 1880 сылларга Владивостоктан борохуоттар сылдьан барбыттара ол иһин тракт эмиэ чөлүгэр түһэриллибитэ.

• Гражданскай сэрии кэмигэр 1917—1923 сыллардаахха Айааҥҥа хас да кыргыһыы буолбута.

1922 сыл балаҕан ыйын 6 күнүгэр икки борохуотунан генерал Пепеляев Сибиирдээҕи Добровольческай Дружината тиийэн кэлэр.

Айааҥҥа гарнизону хаалларан баран тракт устун Дьокуускай диэкки барбыта.

Саһыл Сыһыыга хотторон баран Пепеляев Айааҥҥа 1923 сыл ыам ыйын 1 күнүгэр төннөр.

1923 сыл бэс ыйын 17 күнүгэр Айааҥҥа Ыстапаан Вострецов хамаандалаах кыһыл этирээт киирэр, гарнизон капитуляциялыыр.

Сэбиэскэй былаас олохтоммутун кэннэ 1930 сыл ахсынньы 10 күнүттэн 1934 сыл от ыйын 22 күнүгэр диэри Айаан Айаан-Маайа эбэҥки национальнай уокурук киинэ этэ.

Бэлиэ сирдэр

• Красноармеецтарга пааматынньык, Ыстапаан Вострецов бүүһэ.