Бу сирэй Алтынньы 29 куодун көр

'''Алтынньы 29''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 303-с күнэ ([[ордук хонуктаах сыл]]га 304-c күнэ). Сыл бүтүө 62 күн баар.

== Бэлиэ күннэр ==
* [[Инсульт]] утары охсуһуу аан дойдутааҕы күнэ
* {{Флагификация|Россия}} — Харабыллыыр сулууспа күнэ
* {{Флагификация|Камбоджа}} — Хоруоналаммыт күн
* {{Флагификация|Турция}} — Өрөспүүбүлүкэ күнэ ({{lang-tr|Cumhuriyet Bayramı}}), 1923 сыллаахха Ататюрк өрөспүүбүлүкэни биллэрбит

* {{Флагификация|АХШ}} — [[Куоска күнэ]]

* {{Флагификация|ССРС}} — [[Сэбиэскэй Сойуус]]ка бу күн [[Хомсомуол]] күнүн бэлиэтииллэрэ

== Түбэлтэлэр ==
* [[1611]] — Нуучча суулларыллыбыт ыраахтааҕыта (1606-1610 сс. бөрүстүөлгэ олорбута) [[Василий IV Шуйскай|Василий Шуйскай]] бэйэтин свитатын кытта (ол иһигэр Романовтар династияларын бастакы ыраахтааҕытын [[Михаил Фёдорович (ыраахтааҕы)|Михаил Федорович]] аҕата патриарх Филарет) Варшаваҕа Хоруол заамагар Польша хоруолугар бирисээгэ биэрбит. Нөҥүө сылыгар билиэҥҥэ Польшаҕа олорон өлбүтэ, уҥуоҕун [[Михаил Фёдорович (ыраахтааҕы)|Михаил Федорович]] ыраахтааҕы көрдөһүүтүнэн поляктар [[1635]] сыллаахха биэрбиттэрэ, Москубаҕа Кириэмилгэ көмпүттэрэ.
* [[1863]] — [[Швейцария]]ҕа [[Кыһыл Кириэс]] уопсастыбата тэриллибит.
* [[1888]] — Харьков анныгар ыраахтааҕы [[Александр III]] дьиэ кэргэнинээн Кырыымтан Петербуурга айаннаан испит пуойаһа саахалга түбэспит. 21 киһи тута өлбүт, икки киһи кэлин ылбыт эчэйиилэриттэн быстыбыттар, ыраахтааҕы бэйэтэ да, кэлин ыраахтааҕы буолбут цесаревич Николай да улаханнык эмсэҕэлээбэтэхтэр. 
* [[1905]] — Байкаалы эргийэр тимир суол үлэҕэ киирбит. Бу иннинэ Транссибиир магыстыраала [[Байкал]]га кэлэн быстар этэ, пуойастар күөлү паромунан туорууллара.
* [[1918]] — [[ВЛКСМ|''Ыччат бүтүн Арассыыйатааҕы коммунистыы сойууһа'' (хомсомуол)]] тэриллибит — [[ССРС]] ыччаты түмэр, иитэр тэрилтэтэ. Бу тэрилтэҕэ 14 саастарын туолбут оҕоттон саҕалаан 28-гар диэри ыччат киириэн сөбө. [[1977]] сыллаахха хомсомуолга 36 мөлүйүөнтэн тахса Сэбиэскэй ыччат баар этэ.
* [[1923]] — [[Осман Импиэрийэтэ]] ыһыллыбытын кэннэ [[Туурсуйа|Туурсуйа Өрөспүүбүлүкэтэ]] тэриллибит. Бастакы бэрэсидьиэнинэн [[Мустафа Кемал Ататүрк|Мустафа Кемал]] (кэлин Ататүрк диэн буолбут).
* [[1923]] — [[Саха АССР Киин ситэриилээх кэмитиэтэ|ЯЦИК]] уонна [[Совнарком]] уураахтарынан Үөрэх наркомата уонна Доруобуйа хзарыстабылын управлениета холбоһон Үөрэх уонна доруобуйа харыстабылын наркомата буолбуттар.
* [[1933]] — [[Алдан улууһа|Алдан]] оройуонугар [[Лебединай]] рудник үлэҕэ киирбит.
* [[1952]] — [[Саха АССР]] Миниистирдэрин Сэбиэтэ [[Дьокуускай]]га Залогка 350 миэстэлээх киинэ тыйаатыра тутарга уураахтаабыт.
* [[1953]] — [[Саха АССР]] Миниистирдэрин Сэбиэтин уурааҕынан [[А.С. Пушкин аатынан Ил Академическай Нуучча Театра|Нуучча драма тыйаатырыгар]] кирпииччэ дьиэни тутарга быһаарыы ылыллыбыт.
* [[1969 сыл|1969]] — ARPANET бырайыак икки көмпүүтэрин ыккардыгар бастакы ситимнэһии буолбут — Интэриниэт үөскээбит.
* [[1989 сыл|1989]] — [[РСФСР Үрдүкү Сэбиэтэ]] Конституцияҕа көннөрүүлэри киллэрэн Норуот дьокутааттарын сийиэһин олохтообут.
* [[1992 сыл|1992]] — Арассыыйа бэрэсидьиэнин [[алтынньы 12]] күнүнээҕи дьаһалыгар олоҕуран СӨ бэрэсидьиэнэ [[Михаил Николаев]] [[Саха Өрөспүүбүлүкэтин Кэлэр көлүөнэлэрин аналлаах пуондата|СӨ Кэлэр көлүөнэлэрин аналлаах пуондатын]] олохтообут. Бу пуонда үбүлээһинэн Ийэ уонна оҕо туругун көмүскүүр киин (1997), "Эллэй Боотур" муус уораҕайа (1996), уопсайдаах Хореография училищета (1995), "Кыайыы 50 сыла" успуорт уораҕайа (1995), Өлүөнэттэн Чурапчыга барар уу турбата,  Сунтаарга политехническай лиссиэй иккис куорпуһа (1993), Ыьык Күөлгэ култуура киинэ (2001) уонна 844 миэстэлээх оскуола (1996) уо.д.а. сүүсчэкэ эбийиэк тутуллубута.
* [[1998]] — Аан дойдуга куйаарга көппүт саамай кырдьаҕас киһи, 77 саастаах [[Джон Гленн]], орбитаҕа тахсыбыт. Ону тэҥэ Гленн — [[АХШ]]-ка бастакы астронавт (1962 сыллаахха Гагарин уонна Титов кэннилэриттэн көппүтэ). 
* [[2003]] — Аҕа уонна уол [[Рерих|Рерихтар]] хартыыналарын быыстапката СӨ Комдрагметын быыстапкалыыр саалатыгар аһыллыбыт.
* [[2004 сыл|2004]] — араабтыы тахсар «Аль-Джазира» ханаалга [[Осама бен Ладен|Усама бен Ладен]] 2011 сыллааҕы балаҕаны ыйын 11 күнүгэр АХШ-ка буолбут террактары тэрийбитин билинэрин туһунан видеота көстүбүт.
* [[2009]] — алтынньы 27—29 күннэригэр «Боронтуустуу саҥарааччыларга Саха сирин уобараһа» («Образ Якутии во франкоязычном мире», «Image de la Yakoutie dans le monde francophone») диэн кэмпириэнсийэни [[СГУ]] боронтуус филологиятын кафедрата көҕүлээн ыыппыт.
* [[2015]] — [[Кытай]] 35 сыл тухары ыытыллыбыт "соҕотох оҕо бэлиитикэтин" түмүктүүрүн туһунан биллэрбит.

== Төрөөбүттэр ==
* [[1705]] — [[Миллер Герард Фридрих]] (Арассыыйаҕа кинини Фёдор Миллер диэн ааттыыллар этэ) — [[XVIII үйэ]] биир уһулуччулаах чинчийээччитэ, академик, устуорук уонна археограф. [[Сибиир]] устуоруйатыгар бастакы билим чинчийиитин суруйбутунан уонна [[Арассыыйа]] төрүттэнииттигэр "норманн түөрүйэтин" туруорсубутунан биллэр. Кини сахаларга сыһыаннаах хас да үлэлээх.
* [[1902]] — [[Габышев Михаил Фёдорович|Михаил Габышев]] (1958 с. [[балаҕан ыйын 1]] к. өлб.) — ил дьайыксыта, учуонай, экэниэмикэ билимин дуоктара, коллекционер.
* [[1904]] — [[Шараборин Христофор Прокопьевич|Христофор Шараборин]] (1938 с. [[тохсунньу 16]] к. өлб.) — ил уонна баартыйа үлэһитэ, 1931-1937 сылларга [[Саха АССР]] Совнаркомун бэрэссэдээтэлэ.
* [[1968]] — [[Федоров Владимир Юрьевич|Владимир Федоров]] — Саха сирин бэлиитигэ, [[Ил Түмэн]] III уонна IV ыҥырыыларын дьокутаата.

== Өлбүттэр ==
* [[1783]] — [[Жан Лерон Д’Аламбер]] — [[Франция|француз]] бөлүһүөгэ, механик уонна математик.
* [[1889]] — [[Чернышевскай Николай Гаврилович|Николай Чернышевскай]] — Бүлүү куоракка олорбут нуучча уһулуччулаах революционер демократа, сырдатааччы-энциклопедист, суруйааччы, литэрэтиирэ кириитигэ.
* [[2004]] — [[Николаев Семен Иванович (Сомоҕотто)|Семен Николаев - Сомоҕотто]] — устуоруйа билимин хандьыдаата, этнография эйгэтигэр сахалартан бастакы үрдүк үөрэхтээх чинчийээччи, сүүстэн тахса үлэ ааптара.


{{ыйдар}}

[[Категория:Алтынньы 29]]