Codex Cumanicus

Codex Cumanicus сирэйэ.

Codex Cumanicus (Куман Кодекса) диэн Орто үйэлэргэ суруллубут, куман тылын үөрэтэр өйдөбүнньүк. Арааската, кыпчактары кириэстиир католик миссионердарыгар аналлаах быhыылаах. Билигин Вена Айыы Марк библиотекатыгар баар.

Историята уонна ис хоhооно

Кодекс өр кэм устата суруллубут. 11-ис үйэҕэ Илин Эуропаҕа кэлэн олохсуйбут кыпчактардыын атыы, политика уонна итэҕэл ситимнэрин олохтуур сыаллаах буолуон сөп (бастатан туран Мадьаар Сирин уонна Генуя өттүлэриттэн). Кодекс ордук эргэ чаастара 1100-1200 сс. суруллубуттар. Саҥа суруктар эргэлэри сабаллар. Историктар Кодексы икки бас туспа чааска араараллар:

• 1. Кыпчак, Итал-Латин уонна Перс тылларын икки ардыларынааҕы кэпсэтинньик. Бу чааhа "Италиялыы" эбэтэр "Тылбаасчыт" диэн ааттанар.
• 2. Религия текстара (холобур, Аҕабыт) уонна латин уонна ниэмэс тылларыгар тылбаастаммыт кыпчак таабырыннара. Бу чааhа "Ниэмэстии" эбэтэр "Миссионер кинигэтэ" диэн ааттанар.

Таабырыннар

"Куман таабырыннара" (CC, 119-120; 143-148) былыргы Түүр фольклорун бичигэ. Андрес Тице санаатынан, бу "бүтүн Түүр тыллаах омуктар ордук былыргы таабырын баайдара буолар".

Холобур, Кодекска бу маннык таабырын баар:

• Aq küymengin avuzı yoq. Ol yumurtqa

Үрүҥ балаҕан айаҕа суох. Ол сымыыт.

Сигэлэр

• Dr. Peter B. Golden on the Codex Архыыптаммыт 2005, Кулун тутар 7 күнүгэр.
• Italian Part of “Codex Cumanicus”, pp. 1 - 55. (38,119 Mb)
• German Part of “Codex Cumanicus”, pp. 56 - 83. (5,294 Mb)