1839
| Сыллар |
|---|
| 1835 1836 1837 1838 — 1839 — 1840 1841 1842 1843 |
| Уоннуу сыллар |
| 1800-с 1810-с 1820-с — 1830-с — 1840-с 1850-с 1860-с |
| Үйэлэр |
| XVIII үйэ — XIX үйэ — XX үйэ |
1839 сыл.
Туох буолбута
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Тохсунньу
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Тохсунньу 19 — Британия Ост-Ииндийэ хампаанньата Адены баһылаабыт.
Кулун тутар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Кулун тутар 18 — Кытай ыраахтааҕыта дойдуга опиуму киллэрэн атыылыыры боппут. Мантан сылтаан Британия Кытайга саба түспүтэ, Бастакы Опиум сэриитэ саҕаламмыта.
Муус устар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Муус устар 17 — Киин Америка өрөспүүбүлүкэлэрин федерацията суох буолбутун кэннэ Гватемала өрөспүүбүлүкэтэ тэриллибит.
Бэс ыйа
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Бэс ыйын 3 — Кытайга Улуу Британия атыыһыттарыттан былдьаммыт 1,2 мөлүйүөн киилэ опиуму суох гыммыттар. Онтон сылтаан Улуу Британия Кытайга сэрии биллэрбит, устуоруйаҕа бы сэрии Опиум Бастакы сэриитэ диэн ааттаммыта. Бу сэриигэ Кытай кыайтарбыт, атын сайдыылаах дойдулартан "атаҕастаныы үйэтэ" саҕаламмыт.
- Бэс ыйын 22 — АХШ бырабыыталыстыбатын кытта черокилары арҕаа көһөрөр Саҥа Эхота сөбүлэҥэр илии баттаабыттарын иһин Майор Ридж, Джон Ридж уонна Элиас Будино диэн биис уустарын баһылыктарын черокилар бэйэлэрэ өлөрбүттэр. Бу көһөрүү кэлин Харах уулаах суол диэн ааттаммыта. "Харах уулаах суол" билиҥҥи тоҕус штаат сирдэринэн ааһар, устата 2200 миилэ (3500 км). Черокилары күүһүнэн көһөрүүгэ буруйу АХШ Кэнгириэһэ 1987 сыллаахха билиммитэ, АХШ Сената 2008 сыллаахха индеецтэртэн "АХШ салалтатын толкуйдамматах бэлиитикэтин" иһин бырастыы гыналларыгар көрдөспүтэ.
Төрөөбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- От ыйын 18 — Иван Куратов (1875 өлб.), коми бэйиэтэ, лингвист, тылбаасчыт, коми литэрэтиирэтин олохтооччу.