Юань

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс
Билэ:Yuan collection.jpg
Кытай юань банкоталарын хомуллубута,
Билэ:Renminbi banknotes.JPG
Толору хомуллуу.

Юа́нь (Халыып:Zh) — Урукку Кытай сиригэр туттуллар харчылар аатттара. Ол иһигэр Кытай өрөспүүлүбүкэтигэр эмиэ туттуллар. Сороҕор Кытай дуоллара диэн ааттааччылар. [1].

Тыл туттуута[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Кытай тылыгар ханнык баҕарар валютаны юань диэн ааттыллар, ол курдук АХШ дуолларын мэй юань (美元). Ол гынан баран аан дойдуга юань Кытай валютатынан ааттанар. Сороҕор Тайвань долларын, Гонгконг дуолларын эбэтэр Макао патакатын эмиэ иннэ диэн ааттааччылар.

Тылга өссө юань эрэ буолбакка куай (块) диэн туттуллар, онтон «цзяо» оннугар мао (毛).

Тыл тахсыыта[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Туруору тылбаастаатахха юань диэн төкүнүк объегы эбэтэр төкүнүк харчыны ааттыыллар. Цинь династия бириэмэтигэр үрүҥ көмүстэн оҥоһуллубут манньыаталары ааттыыллара.

Кытайдар сыыппараны ааттыылларыгар юань икки формалаах - судургута () уонна быдан уустуктук суруллар ( эбэтэр ), ону финансовай докумуоннарга подделка суох буолбатын диэн тутталлар. Кэлиҥҥи бириэмэҕэ Кытайга өссө маннык символ Ұ (Y биир сытыары черточкалаах) туттуллар буолан эрэр.

Дьоппуон, Кэриэйэ валюталарын ааттара юань тылтан тахсыбыттара, Дьоппуоҥҥа дылы, онтон Кэриэйэлэргэ билигин Кэриэй тылынан суруллар.

Монголия маньыататын аата «тугрик» эмиэ Кытай юаньыттан тахсар, ол гынан баран ол калька буолар - монгуол тылыгар төкүнүк диэн тылтан тахсыбыт.

С 1994 по июль 2005 юань был жёстко привязан к доллару США с обменным курсом 8,28:1.

Билиҥҥи юань[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Билиҥҥи Кытай юаныгар түөрт тылынан суруллуулаах — (чжуан, монгоол, уйгуур, тибет тылларынан), тоҕо диэн ол тыллар автономнай оройоннарга сүрүн буолаллар — (Гуанси-Чжуань, Монгольскай, Синьцзян-Уйгурскай уонна Тибеетскай).

Арассыыйа валюталар классификатордарыгар араастык ааттана сылдьыбыта:

Кытай юаня (26.12.1994 - 01.01.2001), юань Ренминби (01.01.2001 - 01.02.2007), юань Жэньминьби (01.02.2007 - 2009 год), юань (2009 сылтан билиҥҥигэ дылы).

Bloomberg агентство этэринэн SWIFT диэн бааннар икки арыларыгар ситимин эргииригэр 2013 сыл ыам ыйыттан 2014 ыам ыйыгар дылы 1,47 % этэ (сылынан иннинэ 0,84 % этэ). АХШ дуолларын өлүүтэ — 42 %, евро — 32 %, Арассыыйа солкуобайа — 0,35 %.

Сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  1. НС, 1980, «Юань, китайский доллар»