Эчэйии
Эчэйии — хамсыыр харамай этэ-сиинэ тас дьайыы түмүгэр алдьаныыта, эмсэҕэлээһинэ.
Үлэҕэ эчэйии (производственный травматизм).
Саахалланар фактор көрүҥнэриттэн көрөн араас механическай (ушибалар, тосту уларыйыылар уонна т. п.), термическай (ожогалар, обможения), химическэй эчэйиилэр, барравмалар (действия резких атмосфералаах баттааһын дьайыытынан), электротравмалар уонна да атын, комбинированнай эчэйиилэр бааллар. Тэрилтэ олоҕор бытовой, спортивнай, производственнай, бойобуой эчэйиилэри уонна ол курдук тус- туһунан быһыыны- майгыны ылаллар.клиническэй медицинаҕа анал раздел - травматология, кинилэр биричиинэлэрин, көрүҥнэрин, сүүрүүлэри, эмтээһин ньымалара бааллар. Суут- медицинскэй экспертиза эчэйии төрүөтүн уонна алдьаныы кээмэйин чопчу олохтооһуну кытта сибээстээх атын соруктары быһаарар.
Итиэннэ араас эчэйиини, холобур, электрическэй токи уонна механическай күүс дьайыыларын араарар. Онно сөп түбэһиннэрэн биир эчэйиилээх фактор араас уобаластарга, холобур, уҥуоҕун уонна ис уорганнарын алдьатыылара тахсаллар. Маннык түгэннэргэ организмҥа эмсэҕэлээһинтэн үксүн эмсэҕэлээччи өлүүтүнэн түмүктэнэр.
Психологическай эчэйии, психическай эчэйии — бу буортулааһын, киһи доруобуйатыгар буортулааһын содулугар куһаҕан сабыдыаллааһын түмүгэр буортулааһын. Кэккэ түгэннэргэ ол-куттал суох буолуутун уйгутун аймаабыт эбэтэр киһи психикатыгар өр кэмҥэ сабыдыаллаабыт сытыы, ыарахан түгэннэр. Психологическай эчэйии физическэй эчэйиини, чөл олоҕу кытта элбэхтик сибээстэнэр, эбэтэр эмоциональнай хамсааһыннары арыаллыыр.
Ыарыы-куһаҕан эбэтэр эрэйдээх иэйии,эт- хаан, эт- хаан ыарыыта. Дьиҥнээх эбэтэр эрдэттэн сэрэйиллэр этиини «медицина өттүттэн ыарыы» эбэтэр «сүрэх ыарыыта» разделга барар; ону тэҥэ ыарыы «Нейропатическай ыарыы» салаа үлэтигэр кэһиилэр тахсыахтарын сөп. Кэккэ ыарыылар симпоттарыттан биирдэстэрэ буолар.[1]