Иһинээҕитигэр көс

Ыаҕас

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт

Ыаҕас — улахан, киэҥ истээх, элбэх үүтү-сүөгэйи, кымыһы хаһаанарга аналлаах сиэдэрэй тигиилээх, ойуулаах-бичиктээх ытык туос иһит[1].

Ыаҕас Э. К. Пекарскай тылдьытыгар

[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Саар ыаҕасСаар ыаҕасКыллаах ыаҕасТалахтаах ыаҕасТалахтаах ыаҕас

Э. К. Пекарскай ыаҕаһы ыа- туохтуурга -ҕас сыһыарыы сыстан, үөскээбит быһыылаах диэн, саарбахтаатар да, быһаарбыт.
М. С. Иванов — Багдарыын Сүлбэ быһаарыыта[2]:

Ыаҕас, кырдьык, итинник ыа- туохтууртан үөскээбит буоллаҕына, кини хара маҥнайгыттан үрүҥ аһы тутарга аналлаах эбит диэхпитин сөп. Ыаҕаһы саха дьоно хотунан-соҕуруунан, ханна тиийбит сирдэригэр барытыгар диэххэ сөп, туппутунан сылдьыбыттара. <…> 1989 сыллаахха Амурскай уобаласка Ньугдьа Төрдө диэн сиргэ сылдьыбытым. Онно оскуолаларыгар кыраайы үөрэтэр муннугу тэриммиттэр этэ. Туос тууйас турара, ону быһааран: «Эхас — бидон для молока и масла» диэн суруйбуттар этэ. Хаан уруу норуоппунан киэн туттубутум уонна онтубун «Чолбон» сурунаалга (1990, № 12) маннык тылларынан биллэрбитим: «Ити аата манна саха тыллаах, дьиҥ саха дьоно сүөһү тутан, үрүҥ аһы астанан олорбуттара итэҕэтиилээхтик көстөр».

Ыаҕас сирдэр ааттарыгар

[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Ыаҕас сир аатыгар элбэхтэ ааттаммыт. Ол иһигэр Ыаҕас Ыйаабыт диэн топонимнар бааллар.

Таатта улууһунааҕы Маҥнайгы Дьохсоҕон кыстыга. Бу сиргэ 1926 сыллаахха, биэрэпис көрдөрөрүнэн, икки ыал кыстаабыт.[2]

Амма Өнньүөһүгэр баар салаа үрэх[2].

Кэбээйи Сиэгэн Күөлүгэр Кэлэ үрэх салаата[2].

  • Көмүс ыаҕас көхөҕө ыйаммат үһү (сымыыт).
  • Түгэҕэ суох көмүс ыаҕас баар үһү (күн).
  • Айыы кыыһа алтан ыаҕастаах, Күн кыыһа көмүс ыаҕастаах (күн уонна ый).

Өс хоһоонноро, өс номохторо

[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
  • Ыырга баппат ыаҕас атах, суолга баппат суон атах, маска баппат баҕана атах.
  1. Саха ойуута-бичигэ: альбом / Мандар Уус. Дьокуускай: Бичик, 2007. — 288 с.: ил. ISBN 978-5-7696-2696-8
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Багдарыын Сүлбэ. «Аал уоту оттунан». — Дьокуускай: Саха Сиринээҕи кинигэ кыһата, 1993. — 192 с.