Ыаҕас
Тас көрүҥэ
Ыаҕас — улахан, киэҥ истээх, элбэх үүтү-сүөгэйи, кымыһы хаһаанарга аналлаах сиэдэрэй тигиилээх, ойуулаах-бичиктээх ытык туос иһит[1].
Ыаҕас көрүҥнэрэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Ыаҕас Э. К. Пекарскай тылдьытыгар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Э. К. Пекарскай ыаҕаһы ыа- туохтуурга -ҕас сыһыарыы сыстан, үөскээбит быһыылаах диэн, саарбахтаатар да, быһаарбыт.
М. С. Иванов — Багдарыын Сүлбэ быһаарыыта[2]:
Ыаҕас, кырдьык, итинник ыа- туохтууртан үөскээбит буоллаҕына, кини хара маҥнайгыттан үрүҥ аһы тутарга аналлаах эбит диэхпитин сөп. Ыаҕаһы саха дьоно хотунан-соҕуруунан, ханна тиийбит сирдэригэр барытыгар диэххэ сөп, туппутунан сылдьыбыттара. <…> 1989 сыллаахха Амурскай уобаласка Ньугдьа Төрдө диэн сиргэ сылдьыбытым. Онно оскуолаларыгар кыраайы үөрэтэр муннугу тэриммиттэр этэ. Туос тууйас турара, ону быһааран: «Эхас — бидон для молока и масла» диэн суруйбуттар этэ. Хаан уруу норуоппунан киэн туттубутум уонна онтубун «Чолбон» сурунаалга (1990, № 12) маннык тылларынан биллэрбитим: «Ити аата манна саха тыллаах, дьиҥ саха дьоно сүөһү тутан, үрүҥ аһы астанан олорбуттара итэҕэтиилээхтик көстөр».
Ыаҕас сирдэр ааттарыгар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Ыаҕас сир аатыгар элбэхтэ ааттаммыт. Ол иһигэр Ыаҕас Ыйаабыт диэн топонимнар бааллар.
Саар Ыаҕастаах
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Таатта улууһунааҕы Маҥнайгы Дьохсоҕон кыстыга. Бу сиргэ 1926 сыллаахха, биэрэпис көрдөрөрүнэн, икки ыал кыстаабыт.[2]
Алта Ыаҕас
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Амма Өнньүөһүгэр баар салаа үрэх[2].
Ыаҕас Үрэҕэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Кэбээйи Сиэгэн Күөлүгэр Кэлэ үрэх салаата[2].
Таабырыннар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Көмүс ыаҕас көхөҕө ыйаммат үһү (сымыыт).
- Түгэҕэ суох көмүс ыаҕас баар үһү (күн).
- Айыы кыыһа алтан ыаҕастаах, Күн кыыһа көмүс ыаҕастаах (күн уонна ый).
Өс хоһоонноро, өс номохторо
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Ыырга баппат ыаҕас атах, суолга баппат суон атах, маска баппат баҕана атах.
Быһаарыылар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Өссө маны көр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы][[Билэ:|50px|Чороон]] | Бу саха иһитигэр-хомуоһугар сыһыаннаах сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн көмөлөһүөххүн сөп. |