Бу сирэй Ыам ыйын 3 куодун көр

'''Ыам ыйын 3''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 123-с күнэ ([[ордук хонуктаах сыл]]га 124-c күнэ). Сыл бүтүө 242 күн баар.

== Бэлиэ күннэр ==
* {{Флагификация|ООН}} — Аан дойдуга [[Иһитиннэрэр-биллэрэр эйгэ көҥүлүн күнэ|бэчээт көҥүлүн күнэ]] ([[ХНТ]], [[1993]])
* [[Билэ:Earth flag PD.jpg|25px]] [[Аан дойдутааҕы саҥарбат күн]] ({{lang-en|Day of Silence}}). Айылҕа биэрбит дьахтар эбэтэр эр киһи этин-сиинин ылыммат дьону уонна таҕыллара атын аҥардамҥа тардыспакка (дьахтар эр киһиэхэ, эр киһи дьахтарга), бэйэ аҥардамыгар тардыһар дьону сэнээн күөнтүүрү утарар, атаҕастабылы көрө-көрө көрбөтөҕө буолууга болҕомто тардар, сылын ахсын ыытыллар аан дойдутааҕы устудьуоннар тэрээһиннэрэ.
* [[Билэ:Earth flag PD.jpg|25px]] Күн күнэ<ref name="sunday">[http://www.calend.ru/holidays/0/0/2023/ Праздник Солнца]</ref>
* [[Билэ:Earth flag PD.jpg|25px]] [[Тюркизм күнэ]]<ref>[https://www.idelreal.org/a/28465922.html В Казани отметили День тюркизма возложением цветов к памятнику Садри Максуди]</ref> ({{lang-tr|Türkçülük_Günü}}). 1945 сыллаахха түүрдэр туспа, тутулуга суох суоллаах буолуохтаахтарын ирдиир эдэр дьон демонстрацияларын Туурсуйа былаастара кырыктаахтык ыспыттара. Хаайыллан баран босхоломмут бэлиитикэ диэйэтэллэрэ бу күнү эһиилигэр бэлиэтээбиттэрэ, салгыы араас дойдуларга сылын ахсын бэлиэтэнэр күҥҥэ кубулуйбута

* {{Флагификация|Япония}} Конституция күнэ ([[1948]] сыллаахха бастаан бэлиэтээбиттэр)
* {{Флагификация|Польша}} Конституция күнэ. Бу дойду [[Европа|Европаҕа]] бастакынан конституция ылыммыт
* Арассыыйа
** {{Флагификация|Башкортостан}} — [[Ахтан ааһар уонна ытыктыыр күн]]. Башкортостаан баһылыга Радий Хабиров 2020 сыллаахха таһаарбыт ыйааҕынан бу күн кылабыыһалары көрөллөр-харайаллар

== Туох буолбута ==
* [[752]] — [[Майя]] хоруола Берд Ягуар IV троҥҥа олорбут (билиҥҥи Чьяпас куоракка, [[Миэксикэ]]).
* [[1481]] — [[Родос]] арыыга буолбут үс [[Сир хамсааһына|сир хамсааһыннарыттан]] саамай улаханнара буолбут. 30 000 кэриҥэ киһи өлбүт.
* [[1494]] — [[Испания]] айанньыта [[Христофор Колумб]] [[Ямайка]]ны "арыйбыт".
* [[1715]] — Хотугу Европаҕа уонна Хотугу Азияҕа толору [[Күн өлүүтэ|күн өлүүтэ]] буолбут. Бу түгэни Эдмонд Галлей эрдэттэн өтө көрбүт.
* [[1766]] — Саха сирин бойобуодата коллегия советнига [[Черкашенинов Мирон Мартынович|Мирон Черкашенинов]] икки сыл кыайбат бойобуодалаан баран уурайбыт. Кэлин дьаһаах хамыыһыйатын салайбыт. Кини кэнниттэн [[Дебринин Алексей Петрович|Алексей Дебринин]] диэн коллегия асессора бойобуода буолбут. 1769 сыллаахха уурайан Иркутскайга барбыт.
* [[1791]] — [[Варшава]]ҕа бастакы [[Польша]] (Речь Посполита) конституцията ылыллыбыт, сыл аҥаарынан Франция Конституцияттан эрдэ…
* [[1808]] — Фиин сэриитэ: Швеция Свеаборг кириэппэһи Арассыыйаҕа былдьаппыт.
* [[1815]] — Царство Польское үөскээбит. Венатааҕы конгресс быһаарыытынан Арассыыйа импиэрийэтин сорҕотунан буолбут.
* [[1841]] — [[Саҥа Зеландия]] Британия холуонньатынан биллэриллибит.
* [[1867]] — [[Женеватааҕы конвенция]] ылыллыбыта үс сыл буолан баран Арассыыйаҕа Кыһыл Кириэс уопсастыбата тэриллибит.
* [[1906]] — [[Николай II]] ыраахтааҕы нуучча, [[Фиин тыла|фиин]] уонна швед тылларын [[Финляндия]] официальнай тылларынан биллэрбит.
* [[1920]] — Саха сирин губревкома [[Кушнарев Петр Апексимович|"Кушнарев нэстилиэнньиктэрэ"]] диэн ааттаах атыы-эргиэн тэрилтэтин баайын-дуолун бүүс-бүтүннүү былдьаан ылбыта. Онтон абаккаран, баайын-дуолун төннөрөр соруктаах [[Кушнарев Петр Апексимович|Хапсыын уола]] үрүҥ генерала [[Пепеляев Анатолий Николаевич|Пепеляев]] дуруһуунатын, есаул Бочкарев этэрээтин сэрии сэбинэн, таҥаһынан хааччыйбыта. 
* [[1951]] — ССКП Саха обкуомун маҥнайгы сэкиритээринэн [[Борисов Семен Захарович|Семен Борисов]] талыллыбыт.
* [[1957]] — Көскө олорбут [[Карачаайдар|карачаай]] омуктары дойдуларыгар төннөрбүттэр.
* 1957 — ССРС-ка [[холкуос]]тары сопхуостарга көһөрөр туһунан уураах тахсыбыт.
* [[1978 сыл|1978]] — Бастакы спам электрон сурук [[Америка Холбоһуктаах Штааттара|АХШ]] арҕаа кытылын [[ARPANET]] ситимин бары аадырыстарыгар тарҕаммыт.
* [[1979 сыл|1979]] — Британияҕа быыбарга [[Тэтчер Маргарет|Маргарет Тэтчер]] кыайбыт<ref>{{Cite web|title=United Kingdom - The Margaret Thatcher government (1979–90)|url=https://www.britannica.com/place/United-Kingdom|access-date=2020-09-17|website=Encyclopedia Britannica|language=en}}</ref>. Нөҥүө күнүгэр Британияҕа бастакы дьахтар премьер-миниистиринэн буолбут.
* [[1991]] — [[Намибия]] киин куоратыгар [[Виндхук]]ка дойдулар бырабыыталыстыбаларын пресса көҥүлүн хааччыйарга ыҥырар «Виндхук декларацията» ылыныллыбыт. ЮНЕСКО быһаарыытынан Аан дойдуга бэчээт көҥүлүн күнүн быһыытынан бэлиэтэнэр.

== Төрөөбүттэр ==
* [[1469]] — [[Никколо Макиавелли]] (1527 өлб.), Италия ил дьайыксыта, суруйааччы.
* [[1914]] — Өлүөхүмэ [[Кыыллаах|Кыыллааҕар]] [[Корнилова Александра Тихоновна|Александра Корнилова]] төрөөбүт — 1967-1972 сылларга Саха АССР Миниистирдэрин Сэбиэтин бэрэстээтэлин солбуйааччы, онтон Саха АССР статистикатын сулууспатын салайбыт киһи.

== Өлбүттэр ==
* [[1616]] — [[Уильям Шекспир]] (1564 төр.), Англия бэйиэтэ уонна драматуура.
* [[1951]] — [[Федоров Дмитрий Самсонович|Дмитрий Федоров]] — [[Миитэрэй Таас]] (1914—1951) — бэйиэт, прозаик.
* [[1991]] — [[Васильев Роман Гаврильевич|Роман Васильев]], 1953—1956 сыллардаахха Саха АССР Совминын бэрэссэдээтэлэ.


{{ыйдар}}

[[Категория:Ыам ыйын 3]]