Хоһуласпыт тыл
Хоһуласпыт тыл - (хатылааһын) тыл төрдө хатыланар.Саха тылын эриэккэс кэрэ этигэн ньымата тыл бутуннуутэ эбэтэр тыл хайа эмэ суьуо5э хоьулаьара буолар. Саха тылыгар тылы хоьулаан туттуу баарын аан маннай О.Н Бетлинг бэлиэтээбитэ. Оттон тыл оло5о хатыланыытын Е.И Убрятова чинчийбитэ хоьуласпыт тыл суолтатын уонна этиигэ хайдах туттулларын ырыппыта.
Хоьуласпыт тыл дэгэт суолтата олус киэн предмет бэлиэтэ улаханын-кыратын толорутун-быhа5аhын кордорор бэлиэни кууhурдэр-сымнатар хайааьын араас тэтимин биэрэр иэйии эгэлгэ дэгэтин арыйар кыахтаах. Тылы хоһулаан туттуу кэпсэтии тылыгар уонна уус-уран истиилгэ туттуллар лингвистическэй бэлиэ буолар.
Хоһуласпыт тылы араас формаҕа туттан тыл этигэн кэрэтин оҥорор. Уус-уран айымньыга тылы хоһулаан туттуу эпическэй айымньы тылын байытар, экспрессиятын күүһүрдэр. Тус-туспа аат тыл паараласта5ына ордук киэн суолтаны биэрэр. Бу саха тылын биир бэлиэ уратыта олус этигэн ньымата буолар. Икки толору суолаталаах эбэтэр биирэ толору суолталаах, биирэ туспа туттуллубат аат тыл пааралаһыан сөп.Ити курдук паараласпыт тыллар суолталара аҥардыыларын суолталарыттан үксүгэр киэҥ буолар. Ол паара аҥара туспа суолтата да суох буоллаҕына, уларыйбат.Пааралаһар тыллар дорҕоонноро силлиспэттэр, ол иһин сурукка дефиһинэн холбоноллор. Лексикологияҕа паараласпыт тыллары куруук биир тыл курдук көрүллүөхтээх, тус-туһунан компоненнарга араартаан көрөр табыллыбат.
Хоһуласпыт тыл көрүҥнэрэ
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]1 Тыл уларыйыыта суох хоһуллар
2 Хоһуласпыт тыл иккис компонена уларыйар
3 Туохтуур буолар-буолбат формата хоһулаһар: Көстөр-көстүбэт
4 Хоһуласпыт тыл икки компонена иккиэннэрэ уларыйаллар: икки атахтаах уоhax мэйиитигэр санаабатах санаатын санаатын санаата өйдуобэтэх өйун ойдуотэдьиибэни тэриннэ дьиктини сананна тааьы тааьынан охсуолаан эрэр курдук чабыр5атан барбыт
5 Хоһуласпыт тылга күүһүрэр эбиискэ эбиллэр
6 Хоһуласпыт тылга аат сыһыат суолтатыгар: куустээх өйдөөх модун санаалах биир-биир туран оло5у уларытыы улуу мөккүөрү мөккуһэн сорох өлбүт сорох кыайбыт
7 Хоһуласпыт тыл хайааьын бэлиэни биэрэр: Дөрун-дөрун буола-буол Устуруока үрдүнээҕи бичик Бөдөҥ бичик
Туһаныллыбыт литэрэтиирэ
1 Н.К Антонов Саха билиҥҥи тылын лиэксикэтэ 1976
2 П.С Афанасьев. Саха билиҥҥи тыла Лексикология