Дмитриев Петр Никифорович

Дмитриев Петр Никифорович

Дмитриев Петр Никифорович — Туутук — РФ суруйааччыларын уонна суруналыыстарын Сойууһун чилиэнэ, саха фольклорун чинчийээччи, оҕо суруйааччыта, тылбаасчыт.

Олоҕун олуктара

• 1938 сыллаахха бэс ыйын 4 күнүгэр Саха АССР Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Хара нэһилиэгэр Петровка с. төрөөбүт.
• 1964 с. — Саха государственнай университетын историко-филологическай факультетын саха салаатын бүтэрбит.
• 1964—1969 сс. — аҕыс кылаастаах оскуола директорынан, ЫБСЛКС Мэҥэ-Хаҥаластааҕы райкомун секретарынан үлэлээбит.
• 1969—1972 сс. — аспирант, Щепкин аатынан Москватааҕы театральнай училищеҕа саха литературатыгар уонна фольклоругар преподаватель.
• 1972—2007 сс. — гуманитарнай чинчийии Институтун научнай, старшай научнай үлэһитэ.
• 2008 сылтан — РНА СС гуманитарнай чинчийиилэр уонна аҕыйах ахсааннаах омуктар кыһалҕаларын үөрэтэр Институт олоҥхо салаатын научнай үлэһитэ.

П. Н. Дмитриев 20-чэ сыл фольклор экспедицияларын салайбыта. Чинчийээччи фонотекатыгар 30-ча олоҥхо тыллара бааллар, олортон П. П. Ядрихинскай — Бэдьээлэ «Дьырыбына Дьырылыатта», Н. И. Степанов — Ноорой «Күн Эрили» олоҥхолоро туспа кинигэ буолан бэчээттэнэн тахсыбыттара. К. Л. Федоров — Көскөйө «Күн Тэгиэримэ», Н. И. Степанов — Ноорой «Оҕо Ньургун», В. Н. Попов — Бочоох «Үөлэн Кыырдьыт», П. П. Ядрихинскай — Бэдьээлэ «Күн Дьүһүлдьүт» олоҥхолорун, бэчээккэ бэлэмнээн, күн сирин көрдөрбүт. 2003 сыллаахха, П. А. Ойуунускай 110 сааһыгар анаан, кини кыыһа С. П. Ойуунускайаны кытта «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олоҥхону бүттүүн бэчээттэтэн таһааттарбыттар. П. Н. Дмитриев улуу суруйааччы Ойуунускай айымньыларын, саха литературатын үөрэтиигэ сүҥкэн үлэни оҥорбут. 1970 сыллаахха П. Н. Дмитриев, оҕолорго анаан, «Сайылыгым барахсан» диэн ааттаах бастакы хоһооннорун кинигэтэ бэчээттэммит. Ити кэннэ 10-н тахса хоһоонноох, кэпсээннээх кинигэлэри суруйбут: «Пламя поколений» (1971), «Маайыс» (1973), «Дьиэрэҥкэй» (1980), «Ойуур ойууhута» (1982), «Хаар балаҕан» (1987), «Күрээйэхчэй» (1990), «Лето» (1993), «Светлая жизнь» (1997), «Туллук хаара» (1998) (оскуола иннинээҕи саастаах оҕолорго анаммыт ырыанньык). Ааптар сорох айымньылара букварь, оҕо үөрэҕин кинигэлэригэр киирбиттэр. П. Н. Дмитриев 100-н тахса научно-популярнай уонна фольклорга анаммыт үлэлэри, ыстатыйалары суруйбут.

Наҕараадалара уонна ытык ааттара

• Саха Өрөспүүбүлүкэтин культуратын үтүөлээх үлэһитэ
• ССРС наукатын Академитятын Сибиирдээҕи салаатын үтүөлээх бэтэрээнэ
• Мэҥэ-Хаҥалас улууһун ытык киһитэ (2006)
• Нам улууһун ытык киһитэ
• Хара нэһилиэгин ытык киһитэ
• Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин кыһыл көмүс чаһыылаах Ытык грамотата (2013)

Дьиэ кэргэнэ

• Ойоҕо — Ильина-Дмитриева Анегина Егоровна — опера ырыаһыта, ССРС народнай артыыската (1988).
• Кыыһа — Дария Дмитриева, тыйаатыр худуоһунньуга.

П. Н. Дмитриев туһунан

• Тумат С. Үтүө бэлэх (Подарок) // «Бэлэм буол». — 1978. — Ыам ыйын 28 к.
• Илларионов В. В. П. П. Ядрихинский уонна кини олоҥхолоро // «Хотугу сулус». — 1983. — № 5. — С. 90—93.
• Багдарыын Сүлбэ. Кыыс бухатыыр туhунан олоҥхо // «Кыым». — 1983. — Бэс ыйын 14 к.
• Аввакумов П. Киэн туттарым — олоҥхолорум // «Кыым». — 1988. — Бэс ыйын 14 к.
• Толбонова Н. Исследователь олонхо // «Социалистическая Якутия». — 1988. — 10 июля
• Сивцев Д. К. — Суорун Омоллоон. Питомец высокой поэзии олонхо // «Советы Якутии». — 1992. — 27 июля.
• Сысолятин И. Наҕылыччы кыладыйан // «Ленинскэй знамя» (Майа). — 1993 — Бэс ыйын 15 к.
• Писатели земли Олонхо. — Якутск, 1995. — С. 149.
• Айар куттаах фольклорист Петр Никифорович Дмитриев – Туутук

Сигэлэр

• Биобиблиографический справочник Архыыптаммыт 2016, Кулун тутар 4 күнүгэр.
• Институт гуманитарных исследований и проблем малочисленных народов Севера
• Дмитриев Петр Никифорович – Туутук. Ойуунускай аатынан Саха государственнай литературнай түмэлэ. Тургутулунна 28 Бэс ыйын 2014.
• Иннокентий Сосин. Үтүө төрүттээх, дьоһун үлэлэрдээх. — 30.09.2013.