Сивцев Айсен Дмитриевич

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт

Сивцев Айсен Дмитриевич (Айсен Дойду) — суруйааччы, драматург, поэт, кыраайы үөрэтээччи.

Олоҕун олуктара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

1941 сыллаахха саха суруйааччыта Суорун Омоллоон дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Төрөппүт ийэтэ эрдэ, 7-с кылааска үөрэнэ сырыттаҕына, өлбүт[1]. 1968 сыллаахха ВГИК бүтэрбитэ.

Дьиэ кэргэнэ, аймахтара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • Аҕата — Сивцев Дмитрий Кононович (Суорун Омоллоон) (14.09.1906—25.06.2005) — Социалистическай Үлэ Геройа, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай суруйааччыта.

Айар үлэтэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Биир бэлиэ, чахчыларга олоҕуран сэһэнинэн суруллубут, «Небесные охламоны» диэн XX үйэ 80-с сылларын айар куттаах саха интеллигенциятын туһунан айымньыта буолар.

Аҕатын, Суорун Омоллоон, туһунан[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Ахтыыларыттан:

Аҕам, Суорун Омоллоон, аата саха омук баарын тухары, умнуллубакка үйэлэр устун ааттаныаҕа. Дьон-сэргэ кини айымньыларын ааҕарын, кини туппут түмэллэрин сэргиирин тухары. Саха омук тыла уонна культурата тыыннааҕын тухары. Аҕам кэнниттэн кини хаартыскалара, уруһуйдара, туппут дьиэлэрэ, айымньылара, киинэлэрэ, балетка уонна операҕа анаан оҥорбут туруоруулара хаалаллар. Аҕам уһулуччу айдарыылаах киһи этэ. Оҥорбутун-туппутун булгу ситэрэрэ, тиһэҕэр тириэрдэрэ. <…> Аҕам сирдээҕи олоҕун бүтэһик кыайыыта, өлүөн аҕай эрэ иннинэ суруйбут үлэтэ — «Саҥа кэс тыл», аан дойду улуу кинигэтин «Библия» сахалыы тылбааһа. Ити курдук аҕам олоҕор бэриллибит ыйааҕын толору ситэрэн барбыта…

— Сивцев Айсен Дмитриевич — Айсен Дойду[2]


Аҕата, Суорун Омоллоон, сырдык кэриэһигэр анаан, көмүллэр күнүгэр (2005 сыл бэс ыйын 28 күнэ) суруйбут «Аҕабар» хоһооно[2]:

«

Айыылартан айдарыылаах,
Таҥараттан тэhииннээх
Орто дойду киhитэ,
Саха сирин саарына!
Кэлэр кэскил иннигэр,
Туруу тускул туhугар
Бэдэрдэргин саргылаары,
Дьокуут дьоҥҥун дьоллоору
Суоруннуурдуу суолланан,
Омоллооннуу турунан
Оҥоhуллан кэлбиккин,
Олорон ааспыт эбиккин!
Эппит тылгын эспэккэ,
Кэриэс кэскин кэспэккэ
Халларбыккын харыстаан,
Суруйбуккун сүүмэхтээн,
Оҥорбуккун олбохтоон
Талбалыырдыы таҥыахпыт,
Ааҕа-көрө сылдьыахпыт!
Олорон ааспыт олоҕуҥ,
Кэлэр кэмин, кэскилин
Сулус курдук сандаардын,
Кириэс курдук килбэйдин!
Бырастыы, аҕаа, бырастыы!

»

Наҕараадалара уонна ытык ааттара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • Россия бочуоттаах кинематографиһа

Айсен Дойду туһунан кэрэхсэбиллээх чахчылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • Саха Улахан энциклопедиятыгар суруллубутунан, 50—60-с сыллар биир бастакы «стилягалара» эбит[1].

Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]